Арьс өнгөний үзэл буюу Ким Кардашиан бид хоёр

Зарим хүмүүс зурагтын ямар реалити шоу үздэгээ нуудаг юм билээ. Ялангуяа оюунлаг бус хов жив хөөсөн нэвтрүүлэг үздэгээ хэлж ярихгүй байх нь бий. 

Ганц хоёр үзэх дуртай "оюунлаг бус" шоу надад байдаг. Түүний дээр Ким Кардашианы шоуг зорьж үзэхгүй ч завтай үед гарч таарвал хагас хугасыг нь үзэж орхидогоо нуугаад ч яахав. 

Кимийн Австр улсын нийслэл Вен хотод аялсан тухай үзээд би нулимс унагасан гэвэл та итгэх үү? 

Арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхах үзэл 21-р зууны өнөөдрийг хүртэл оршиж байгаад харамссандаа уйлсан минь тэр. 

Дээд зиндааны хэмжээнд зохиогддог арга хэмжээнд очсон Кимийг хар будгаар нүүрээ будсан залуу, нөхөр Канеэ нь болон доромжилж, нэвтрүүлэгчид хоорондоо өнгөний арьсаар ялгаварлан гадуурхах бүдүүлэг үг хэллэгээр ярилцан инээлдэх юм. 

Онгоцон дотор Кимийн охиныг уйлахад нэгэн эмэгтэй зорчигч "наад хар хүүхдийнхээ амыг боо" гэх мэтийн аймшигтай муухай үгсээр гутаан доромжилсон гэсэн хэсгийг үзээд би өөрийн эрхгүй уйлчихлаа. 

Америкийг эрх чөлөөний орон хэмээдэг. Яагаад гэвэл нэлээд олон шалтгаан дурьдаж болно.

Энд элдэв зүйлээр ялгаварлан гадуурхагчид байлгүй яахав. Юутай ч дээрх шиг гаднаа гарган чангаар хашхиран айлгагч тун ховор буюу хуулийн дагуу байх ч аргагүй. Энэ бол эрх чөлөөт орны нэгэн илрэл. 

Европийн зүг амрахаар хүлгийн жолоо залж буй би дэмий ч нэвтрүүлэг үзчихэв үү, эсвэл эсрэгээрээ цагаа зөв олсон хэрэг болов уу?

Ким Кардашиан бид хоёр хоёулаа ээжүүд. Үрсийг минь хольмог цустай гэж арьсны өнгөөр ялгаварлан гадуурхах хүн цөөн таараасай.

Хар, шар, цагаан арьстай байх нь хамаагүй. Хүн л бол хүн. 

Хүний боломж-Хоосон яс

Хүн бүрт боломж байдаг гэж би боддог. Чухам түүнийг олж харан,  хэрхэн ашиглах нь тухайн хүнээс шалтгаална. 

Заримдаа бид өөрийн тавган дээр юу байгаад анхаарахаас илүү хүний тавган дээрхийг харж, надад байсан бол гэж шүүрс алдах үе байдаг. Жишээ нь найзын тавган дээр тарган хонины махаар хийсэн бууз байх агаад минийх дээр хоосон яснаас өөр олигтой юм харагдахгүй тул яагаад ч олигтой "хоол" хийж чадахгүй гэж итгэн урвайх үе бий. 

Хоосон ясыг сайтар буцалгаж шөл гаргавал буузнаас ч илүү шим тэжээлтэй хоол болно гэдгийг мартдаг. 

Бид бүхний амьдрал хэн нэгнийхтэй харилцан адилгүй. Хүн олдсон боломжоо эерэгээр сэтгэн харж, өөрийн болгож амьдарч чадвал нэг л өдөр чиний тавган дээр амтат бууз бий болсон байх вий. 

Манайхан, танайхан...

Хадам ээж, эгч, дүү болон тэдний гэр бүл манайхаар цөөнгүй зочилж байснаас би зочилж байсан удаагүй. Энэ зун тэднийхнээр зочлох боломж олдсон бөгөөд ойрын хэдэн өдөр аялалд бэлтгээд сайхан байна. Хол, ойрыг үл харгалзан аялж зугаалах туйлын дуртай миний хувьд хамгийн их сэтгэл хөдөлдөг мөч бол ачаагаа бэлтгэх. 

Миний юуг яаж багтаах манай нөхөрт падлий ч байхгүй. Тодруулбал хэнд ямар бэлэг авахыг би л шийднэ. Учир нь бид хоёр гэр бүл бологсод. Нэгэн тооныг түшин боссон хоёр багана. 

Өөрөөр дахин тодруулбал бид хоёрын үгсийн санд манайхан, танайхан гэдэг үг хэллэг байхгүй. Хөгжилтэй болгох үүднээс "бэлэг"-н дээр жишээ авлаа. 

Хараад, сонсоод байхад гэр бүлийн хосууд "манайхан, танайхан" -ыг сайнаас илүү муугаар хэрэглэх ажээ. Би номоо бичих явцад хийсэн судалгаагаар ч энэ асуудал эхнэр нөхрийн муудалцах нэгэн том шалтгаан болдог нь ажиглагдсан. Ингээд би "Туслахыг минь зөвшөөрөөч" номноос бяцхан хэсгийг орууллаа.

"Манай монголчууд гэр бүлсэг сайхан ард түмэн. Гэвч хэт туйлшран манайхан танайхан гэх утгагүй асуудал хосуудын хооронд гарах нь элбэг. Та хоёр эхнэр нөхөр гэж би тодотгон хэлье! Нэгэн гэр бүлийг үүсгэсэн хүмүүс атал яагаад манайхан, танайхан гэдэг арчаагүй хөгийн үг хэллэг танай гэрт гараад ирэв? Эцэг эх, ах дүү нараа хүндлэн хайрлах нь зүйн хэрэг. Гэвч тэд нартай холбоотой асуудлаас болоод эхнэр нөхөр бололцсон та хоёр муудалцахыг би л хувьдаа тэвчихгүй. Эцэг эх, ах дүү та бүхэн ч гэсэн нэгэнт бүтээсэн нэгнийхээ амьдралд хөндлөнгөөс бүү оролцооч. Өөрсдийнхөө ачааг өөртөө үүрч нэгэндээ нэмэр болохгүй ч нэрмээс болохгүй амьдархыг хичээ. Үхэл зовлон, өвчин эмгэг, баяр цэнгэл тохиох үед нэгнийхээ дэргэд байлгүй л яахав харин өдөр тутмын амьдралд нь садаа болж хов жив хутгаж байхаа больцгооё. Хадам, худууд эв найртай байх нь хосын амьдралд вирус үүсгэхгүй байх нэлээд том шалтгаан. "

Өөрсдийнхөө амьдралд дүгнэлт хийж үзээрэй. Засаж, залруулах зүйл бий бол оройтохгүй. 

Гэр бүлийн аз жаргал хайр дурлал, эв найр, амар амгалангаас эхлэнэ. 

"Хүнших боловсрол"

Өнөөдөр анх удаа охиноосоо түрүүлж сэрлээ. Өглөөг өөрөөр угтах сонин байна. Ямар ч байсан кофе чанаж бас уугаад амжлаа шүү. 

Цахилгаан шуудангаа шалгатал зөндөө олон сургуулийн сурталчилгаа, захиагаар дүүрчээ. Сүүлийн үед хүмүүс доод тал нь хоёр их, дээд сургууль төгсөх нь энгийн үзэгдэл болсон аж. Би ч тэдний нэг. 

Өдөр, оройн ангид зэрэг суралцаж 2 ижил диплом, 2 ижил ромбыг нэгэн өдөр гардан авсанаараа арай өөр байж болох. 

Ромбо, дипломоор хоолоо олж идэхгүй ч их сургууль, коллежийн жилүүдээс хүн "эрдмиийн болон нийгэмших боловсрол" олж авдаг. Эзэмшсэн мэргэжлээрээ ажиллахгүй ч сургуульд суралцах чухал. 

Харин "хүнших боловсрол"-ыг хаанаас олж авах  вэ? Алдартай сургуульд суралцаж эрдэмтэн доктор болоогүй ч хүншихийн дээд цолыг хамгаалсан сайхан хүмүүс байх юм. 

Би дүүрч гэж бодоход дүү нар минь, үр үндэс минь "хүнших боловсролыг эзэмшиж", өдөр тутмын амьдралдаа хэрэгжүүлж яваасай. 

Түр завсарлага

Түр завсарлага аваад өөрийнхөө амьдралын өдрүүдийг хөндлөнгийн хүний нүдээр харж үзсэн үү?

Чухам хэн, юу чамайг аз жаргалтай болгож байгааг харах гэж оролдсон удаа бий юу? 

Биднийг аз жаргалгүй болгогч хүн болон зүйлс дээр анхаарлаа давуулан төвлөрүүлж, бүх энергээ зарцуулан, илүү цагийг зориулдаг учраас гунигтай амьдарч явах тохиолдол цөөнгүй.

Цаг, өдөр, сарыг чухам хэрхэн өнгөрөөж буйгаа дахин нэг бодоход аяндаа өөрт чинь өөрчлөлт орох санаа төрөх болно. 

Оройтохгүй

Аав минь 40 гарсан хойноо одоогийн Хүмүүнлэгийн Ухааны Их Сургууль буюу тухайн үеийн Орос Хэлний Дээд Сургуулийг төгссөн түүхтэй бөгөөд хүүхдүүд бидэнд аливааг сурахад хэзээ ч оройтохгүй гэдгийг харуулсан билээ. 

Сурна гэдгийг зөвхөн их, дээд сургуульд сурч мэргэжил эзэмшихээр хязгаарлан ойлгож болохгүй. 

Миний бага нас Өвөрхангай аймгийн төв болох Арвайхээрт өнгөрсөн. Гурав, дөрөвдүгээр анги байсан санагдана. Сонгодог бүжиг сурах санаа хэнээс ч авсан юм аймгийн хөгжимт драмын театрын бүжгийн дугуйланд оров. Ангийн авъяаслаг охин Мөнхжаргал лав байсан ба өөр сургууль, ангийн нэлээд хэдэн бяцхан охид байсан санаанд бүдэгхэн орж ирнэ. 

Бүжгийн багш болох хоёр эгч "чамд бүжиглэх авъяас нэг их алга" хэмээн тас хийтэл бусад хүүхдүүдийн дунд хэлснээр бүжиглэж сурах хүсэл минь байхгүй болчихсон. Хэзээ хойно гал цогтой найз охин Очкагаас бүжихийг сурсан даа.  

Олны дунд үлгэр дууриал болсон сэхээтэн бас залуухан аав ээжтэй Мөнхзултай найзалсан мөчүүд гэгээхэн. Бид хоёр шиг "хөдөөний" хүүхдийн санаанаас гарамгүй зүйлсийг хамтран сэтгэж сахилгагүйтдэг байжээ. Манайх 52 айлын орон сууцанд тэднийх өөдөөс харсан 12 айлын орон сууцанд амьдарна. Эмээ нь хотод амьдардаг болоод ч тэр үү Зулаа бусад хүүхдүүдээс арай өөр санагддаг байж билээ. Тавдугаар ангийн хоёр охин өглөө бүр Арвайхээрийн онгоцны буудал хүртэл гүйж дасгал хийх санааг чухам 90-ээд оны эхэн үед хэрхэн олсон нь одоо бодоход тун сонирхолтой. Удалгүй манайх хотруу шилжиж бид хоёрын чамин нөхөрлөл захиагаар хэдэн жил үргэлжилсэн сайхан дурсгалтай.

Наймдугаар ангидаа найз Өнөрмаатай хамт аэробикийн дугуйланд явж, Техникийн Их Сургууль дээрх компьюетерийн дамжаанд бас суралцлаа. 

Элит гэр бүлээс гаралтай Хонгорзултай найзалсан их сургуулийн 4 жил мартагдашгүй. Бид хоёр төв бассенд бүртгүүлж сэлж сурахыг хүссэн боловч хавтан тэвэрч сэлэхээс өөрөөр дээшилсэнгүй тул тэгсгээд орхив. 

Олон төрлийн юм сурахыг хүсэж, эхлүүлсэн ч тууштай байж чадаагүйн гайгаар алийг нь ч "сураагүй" байсаар нэг л мэдэхэд би гээч хүн 25 нас хүрчихсэн байлаа. 

Америкт ирээд удаагүй байсан миний анхаарлыг хуйлчихсан хулдаас шиг юм тэвэрсэн гоё хүүхэн залуус ихээр татав. Мэдээж хэрэг бас л тэдний хийж байгааг "сурах" сэтгэл төрнө биз дээ. 

Аливаа зүйлийг сурахаас илүү сурсанаа дадал зуршил болгох чухал гэдгийг нэгэнт ойлгосон тул ёга гээчийг амьдралынхаа нэгэн хэв маяг болгохоор хичээж байна. 

15 жилийн өмнөөс зориод сэлж сураагүй би 30 хүрэхийн даваан дээр сэлж сурлаа. 

Та нар хожимдсон гэж хойш суулгүй ямар нэг зүйлийг сурах сонирхолтой бол өнөөдрөөс эхлээд хичээгээрэй. Өглөө бүр шүдээ угаадаг шиг сурсан зүйлээ хэвшил болгож чадвал үр жимсийг нь авах болно. 

Зөндөө өөрчлөгдсөн

Ээж болсоны дараа хамгийн ихээр сайжирсан 5 хөгжилтэй зүйл: 

• Гэнэт бяртай болсон. Хүүхдийн машины сандал, тэрэг, живхний цүнх, хэдэн тор дүүрэн хүнс дээрээс нь хүүхэд гээд бүгдийг асуудалгүй нааш цааш нь зөөчихнө
• Усны үхэр болсон. Эмч ус уугаад өгөөч гээд л гуйдаг байсан бол би жирэмсэн болсноосоо хойш усыг сайн ууж хэвшсэн. 
• Цагаа зөв зарцуулж сурсан. Өмнө нь хийж байхгүй юугаа хийж байсан юм бэ гэмээр жижиг, том зүйлүүдийг ээж болсон хойноо амжуулж байна. 
• Өнөөдөртөө амьдарч сурсан. Энэ бол хамгийн чухал сайжралт. Өмнө нь өнгөрсөнөө бодож гэмшин, ирээдүйгээ бодон зовнидог байсан бол одоо өнөөдөртөө амьдран жаргах болсон. Гэр бүлдээ цагаа зориулж, чанартайхан өнгөрөөхийг улам ихээр хүснэ. Жижигхэн хүний өхөөрдөм инээдийг сонсож, ханийнхаа харцанд эрхлэх мөч бүхэн надад дэндүү үнэтэй. Амьдралын энэ сайхан мөчийг сэтгэлдээ мөнхрүүлэн шингээж одоо цагтаа амьдрах сайхан. 

Баллуургүй ирдэг амьдрал

Амьдрал бол нэгэн сайхан зураг ажээ. Балын харандаа, өнгийн харандаа, усан болон тосон будаг, бал, үзэг, бийр гээд амьдралыг зурах зэмсэг олноор дагалдан ирдэг. Харин баллуур өгдөггүй бас олддоггүй. Муухай зураг зурж зайгаа барахгүйг хичээхгүй бол арилгах арга байхгүй. 

Баяртай

Багагүй хугацаанд ижилдэн дассан чамаас би явлаа. Өдөр өнгөрөх бүр чамд автаж, чамгүйгээр амьдрах хэцүү болсоныг ухаарах тусам чамаас зугтан одохыг би хүслээ. 

Санана гэдгээ мэдсэн ч би саллаа. Чамтай хамт байх хөгжилтэй байсан нь үнэн. Чиний ачаар уулзаагүй удсан төрөл садан, найз нөхөдтэйгөө уулзсан минь ч үнэн. 

Миний алтан цагаас сэмхэн хумсалсаар нэг л мэдэхэд нэлээд их хугацааг хулгайлчихжээ чи. 

Тиймийн учир би чамд баяртай гэж хэлье. Түр баяртай уу, бүр баяртай юу гэдгийг харин би хэлж мэдэхгүй юм. 

НүүрНомгүй болсон тул бичлэгийг минь тоож уншдаг хэн бүхэн надтай цахилгаан шуудангаар холбогдох чөлөөтэй шүү. Миний хаяг tuslahiig.mini.zuvshuuruuch@gmail.com Жиргээг @tessbattumur хаягаар дагаж болно. 

Аз жаргалын эрэлд

Аз жаргалыг бусдаас, хаа нэгтээгээс хайсаар... Гэтэл тэрхүү аз жаргал өөрт минь байжээ. Ухамсар дотор, эрүүл бие дотор, зөв бодол дотор, гэр бүл дотор минь аз жаргал гээч орших ажээ.

Аз жаргалын эрэлд мордогсод минь түрхэн саатаад өөр дотроосоо хайгаад үз. Лавтайяа олдоно тэрхүү эрдэнэ. 

Харин олж аваад алдалгүй хайрладаг юм шүү. Тэгэж чадаж гэмээнэ чи аз жаргалтай амьдарч чадна...

Хүчирхэг бөгөөд гялалзуур

Гурван сарын зөрөөтэй жирэмсэлж, гурван сарын зөрөөтэй ээжүүд бололцон жаргал, зовлонгоо хуваалцсаар илүү дотносон нөхөрлөсөн нэгэн найз надад бий. 

Ээжүүдийн өдрийн дараахан ээлжит ээж-хүүхдийн уулзалтаа хийхээр очлоо. Санамсаргүй ширээн дээр байсан ил захидлыг би уншиж орхив. Ээж гэдэг хэцүү албыг амар хялбар мэт харагдуулан хийдэг хайрт ханьдаа баярлалаа гэсэн утгатай түүний нөхрөөс өгсөн гоёмсог ил захидал байлаа. 

Найз маань нойргүй хонолоо, ингэж ядарч, тэгэж өвдлөө гэж гомдоллож байсан удаа нээрээ л байхгүй. Уулзах бүрт цоглог инээд, эрч хүч дүүрэн сайхан энергээр угтана. 

Гялалзтал амттай хоол хийж, гэрээ цэмбийлгэхийн хажуугаар мэргэжлийн ажлаа ч хийнэ, хүүхдээ ч асарна. Хэдийдээ яаж амжуулдаг юм гэмээр биеэ үргэлж сайхан авч явна. 

Өөрийн хүүхэддээ өгөх гурван тоглоомоо хоёр болгож нэгийг нь заавал манайд өгнө. Надад хэлэлгүй машин дотор тор дүүрэн тоглоом хийгээд явуулчихна. 

Гэрт ирээд зүгээр суухгүй намайг нэг өгүүлбэр хэлэх гэж тухалж суух хооронд хоёр өгүүлбэр хэлж, гал тогоог цэвэрлэчихсэн зогсоно. 

Найзаасаа би олон хэрэгтэй юм сурсандаа. Харин сүүлд тэрхүү ил захидлыг уншсанаас хойш найзынхаа хамгийн сайхан чанараас суралцах дутуугаа ухаарах шиг болсон билээ.