Хүлээлт

Хүлээх дургүй. Хүлээлгэх бүр дургүй. Харин чамайг би хүлээнэ. Амьдралд минь гэрэл гэгээ татуулан ирсэн болохоор чамайг би хүлээнэ. Хүний амьдралд цорын ганц удаа учрах чухал нэгэн нь чи ч юм бил үү. Сэтгэл минь хүлээ гэж тархинд минь тушаасан болохоор надад хүлээхээс өөр арга үгүй. 

Цаг хугацаа өнгөрч буй эсэх нь мэдэгдэхгүй. Гадаа ямар улирал болоод байгааг ч заримдаа мартчих юм. Зөвхөн бороо миний баримжаа болно. Бороогүй бол бүх өдөр адилхан санагдаж чухам ямар улирлын хэддүгээр сар болж байгааг таахад бэрх. 

Энэ л өдрүүдэд цангинасан хүйтэн монголын өвлөө санана. Утаатай ч гэсэн миний төрсөн нутаг, бөглөрөөтэй ч гэсэн миний улсын нийслэл. 

Нутагтаа газардах өдрийг хүлээнэ. Танил дотно хэл хаа сайгүй чихэнд сонсогдох өдрийг хүлээнэ. 

Дэлхийн өнцөг булан бүрт амьдрах монголчууд бид эх орондоо хөл тавих өдрөө битүүхэн хүлээнэ. Монголдоо очоод буцаж ч амжаагүй хэрнээ дахин ирэх өдрөө хүлээнэ. 

Чамтай, та нартай уулзах өдрийг дахин хүлээнэ. 

Амьдрал тэр чигтээ хүлээлт ч юм шиг. Залуу охин том болж ухаангүй дурлалтай учрахаа хүлээнэ, жирэмсэн бүсгүй үрээ харах өдрийг тэсэн ядан хүлээнэ, аав охиноо хөлд орж анхны үг хэлэхийг хүлээнэ ... 

Хүлээсэн мөч ирэх сайхан, хүлээсэн хүнтэйгээ учрах жаргалтай. 

Өөр

Бид бүхний өдөр тутмын амьдралдаа гаргадаг нэгэн алдаа бол бүх хүмүүс "өөр" гэдгийг мартдаг явдал. Зарим хүмүүс өөрийгөө бусдаас өөр гэдгийг ч бодолгүй хэн нэгэнтэй адил байж, хийж байгаа зүйлийг нь хүртэл дууриахыг оролдоно. 

Хажуу дахь ханиа бусад хэн нэгэнтэй адилхан байлгахыг заримдаа хүсдэг. Ажаад байхад энэ явдал нөхрөө хэн нэгний буюу ихэвчлэн дотно найзуудынхаа нөхөртэй, эхнэрээ түүний найз хүүхнүүдтэй эсвэл найзынхаа гэргийтэй жишиж харьцуулснаас болдог бололтой.

Хүн болгон адилгүй хүлэг болгон жороогүй гэдгийг мартчихдаг. Өөрөөр хэлбэл хүн бүхэн хоорондоо адилгүй. Хувь хүн бүр өөр. Гадаад байдал, ертөнцийг үзэх үзэл, бодол санаа, өссөн орчин, хүмүүжил, боловсрол, хобби, авъяас, зан чанар, амьдралд хандах хандлага, зорилго, ажил төрөл гээд та цааш нь гүйцээн дурьдаад үз. Би "Туслахыг минь зөвшөөрөөч" номондоо энэ талаар цухас дурьдсан байгаа ч бид бүхэн энэхүү "өөр" байдлыг өдөр тутам санах хэрэгтэй юм шиг санагдсан тул дахин энэ талаар бичих нь зүйтэй гэж бодлоо.

Би ч өөрийнхөө өдөр тутмын амьдралд хүн бүхэн надаас өөр, найз бүхэн маань хоорондоо адилгүй (зүс царайгаар биш шүү), нөхөр маань бусдын нөхрөөс өөр гэдгийг санахгүй бол заримдаа мартчих үе байдаг.

"Өөр" байдлыг мартсаны улмаас хэн нэгнийг буруу ойлгох, хэн нэгэнд гомдох, хэн нэгнийг өөлөх, хэн нэгнийг "муулах" асуудал үүснэ. Учир нь би тухай хүнийг заавал өөртэйгээ адилхан байх ёстой гэдэг бодол автоматаар бууж аливаа зүйлийг өөрөө урьдчилан тооцоолон бодно. Гэтэл мэдээж нөгөө хүн надаас өөр хүн учраас миний бодсоноос өөрөөр хандана. Ингээд би дотроо тооцоолсон хариу үйлдэл, үгээ аваагүй учраас тухайн хүнийг буруугаар ойлгож, дэмий зүйл бодож эхэлнэ. Зарим нэг зүйл дээр мэдээж санал нийлэх үе байдаг ч нэгэнт л өөр хүмүүс хойно санал зөрөлдөх үе гарна. 

Үүнтэй ижил бид нөхрөө бусдын нөхрөөс өөр хүн гэдгийг мартан нөхөр л бол нөхөр гэдэг утгаар хандаж асуудал үүсгэдэг.

Жишээ нь манай нөхөр цахим ертөнцөөс юм худалдаж авахдаа гарамгай хэрнээ ямар нэгэн зүйл зарахдаа маруухан буюу шударга хэлвэл зарах авъяасгүй. Харин манай найзын нөхөр юухныг ч мөнгө болгож чаддаг ёстой л суусан газраасаа шороо атгадаг авхаалжтай залуу. Би эхэндээ нөхрөө найзынхаа нөхөртэй жиших үе гардаг байлаа. Яваандаа би алдаагаа ухаарч нэгэнт л "зарах авъяасгүй" нөхрөө өөрчилж чадахгүйгээ ойлгосон тул хэн нэгэнтэй харьцуулан бодохоо зогсоосон билээ. 

Нөхрөө бусдаас өөр гэдгийг ойгосон хэрнээ заримдаа би найзуудаа надаас өөр, тэд хоорондоо ч өөр гэдгийг өөртөө дахин сануулах үе гардаг. Та нар ч гэсэн намайг өөр гэдгийг санаж, сонсохыг хүссэн үг, үйлдэлээ надаас аваагүй бол гомдох хэрэггүй. Бид бүгд өөр. 

Эерэг энерги, сайхан сэтгэл, зөв бодол

Сайхан сэтгэл, зөв бодолтой хүнтэй өдрийг хамт өнгөрөөх сэргээш болох юм аа. 8 жилийн тэртээ анх найзууд гэхээсээ илүү хуурай эгч дүүс болон танилцаж байсан охинтойгоо бүтэн өдрийг өнгөрөөлөө. Сүүлийн үед хоёулангийнх нь амьдралд өөрчлөлт ихээр орж, бие биенээсээ холдон нүүснээс болоод тэр бүр уулзаж чадахаа больсон билээ. 

Найз - дүү охиноор бахархах зүйл олон. Сан Францискогийн Улсын Их Сургуулийг (San Francisco State University) саяхан Бакалаврын зэрэгтэйгээр төгсөөд байгаа. Онцлон хэлэхэд төлбөрөө сургуулийнхаа хажуугаар ажил хийж төлсөн хүн дээ. Нийт 80 гаран мянган доллар болсон санагдана. Харамсалтай нь Монгол улсын засгийн газар болон хаанаас ч хандив, тэтгэлэг авч чадаагүй жинхэнэ чанартай онц сурлагатан даа. Шударга хэлэхэд манай улсын нэгэн "гажиг"-ийг харуулах жишээ. Энэ талаар гүнзгийрүүлэн бичиж сайхан өнгөрөөсөн өдрөө унтахын өмнө үгүй хийгээд ч яахав. 

Намайг ойлгодог, сонсдог,  үйлдэл болоод үг бүрийг минь шүүмжилдэггүй, ердөө хэн гэдгээр минь хүлээн зөвшөөрдөг, дүр эсгэдэггүй, худлаа магтаж бялдуучилдаггүй, үнэнч найзтайгаа уулзах сайхан байлаа. Охин минь хүртэл зөв бодол, сайхан энергийг мэдэрсэн мэт хоолоо сайн идэж, цэцэгт хүрээлэнгээр баясан зугааллаа. 

Эрч хүч, эерэг энерги бэлэглэдэг хүмүүстэй илүү олон уулзах ёстой юм байна хэмээн бодож суунгаа та нартайгаа бас хуваалцахыг хүслээ. Хүн хэлэхээс нааш, цаас чичихээс нааш ... гэж үг байдаг даа. 

Та нар ч гэсэн уулзсаны дараа, ярьсны дараа сайхан мэдрэмж төрүүлдэг, үг яриа, санал бодол нийлдэг хүмүүстэйгээ ойрхон уулзаж, хол байдаг бол ярьж байгаарай. Зориуд цаг зав зориулан гаргавал хичнээн завгүй ч гэсэн болдог юм шүү гэж надад бас нэгэн хүн хэлж байсан нь санаанд орлоо. Тэр хүнээс ч бас би хязгааргүй их сэтгэлийн таашаалыг авдагаа санав. 

Өөрийнхөөрөө

Залуухан Бразил эхнэр нөхөртэй манайх гэр бүлийн найзууд. 4 жилийн өмнө эхнэр нь надтай танилцаад нөхөртөө "Ази гэхэд дажгүй охин байна" гэж хэлсэн юм гэдэг. Хөх, бөгс сайтай, ихэвчэн өндөр том биетэй Бразил охидын хажууд мэдээж би ер, жар, ер харагдахгүй нь тодорхой.  

Ази охин гэдгийг чухам ямраар дотроо төсөөлж байсныг хэн яахин мэднэ. Магадгүй Сан Францискогийн Хятад хотхоны хүмүүсээр бүх азиудыг төсөөлөн боддог ч байсан байж мэднэ. Харин одоо бид найзлаад нэлээд хэдэн жил болсон болохоор Азиудын талаар зөндөө их мэдлэгтэй болсон гэж найдна. Тэгээд ч тухайн үед найз маань дөнгөж арван жилээ төгсөж байсан билээ. Надаас арваад дүү юм.

Олон орны төрөл бүрийн хүмүүстэй танилцаж, ярилцаж явахад яахын аргагүй ихэнх Монгол хүмүүс ерөнхий мэдлэгийн хүрээ сайтай байдаг нь харагддаг гээд хэлчихвэл намайг зэмлэх хүн олон гарах болов уу? Тэдгээр ерөнхий мэдлэгийн хүрээ багатай хүмүүс ихэвчлэн нийгмийн дундаж хүмүүс байдаг. Мэдээж мэдлэг боловсрол, амьдралын туршлагатай, ном уншдаг, юм үзэж нүд тайлсан олон сайхан орны хүмүүс байлгүй яахав. (Уншигч та туйлшруулан ойлгохгүй байхыг хүсье)

Би түүний хэлсэн үгэнд эмзэглээ ч үгүй зүгээр л инээгээд өнгөрч билээ. Учир нь хүн өөрийнхөөрөө байх шиг сайхан зүйл үгүй. 

Заавал хөөрхөн царай, гуалиг биетэй байснаар халуухан харагддаг юм биш. Эр хүний хувьд бадриун том биетэй, өндөр, сайхан залуу байх албагүй. 

Чи намхан, жин ихтэй, хэт туранхай, нүүрний арьс нь цэвэрхэн биш, сэвхтэй гээд ямар ч байсан хамаагүй. Өөртөө итгэлтэй, сайхан зантай, үргэлж инээмсэглэдэг, хамгийн чухал нь хэнтэй ч чин сэтгэлээсээ харьцдаг, хэн нэгэнд атаархдаггүй байхад л болно. Ийм хүмүүс дотроосоо гэрэлтдэг. Харин тэр гэрлийг харж чадахгүй хүн бол өөрөө дотроо гэрэлгүй хүн гэсэн үг. Тийм хүн чамд хэрэггүй. Хэзээ нэгэн цагт чамтай адилхан дотроосоо гэрэлтсэн хүнтэй чи таарах л болно. 

Би ч гэсэн тийм гайхам сайхан бүсгүй биш, гаслам муухай ч биш. Жирийн л нэг эмэгтэй. Зөв явахыг боддог л нэгэн. Гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг тууштай тэмцэгч. 

Бондгор алим шиг бөгсгүй ч богинохон өмд өмсөж гуя хасаа хааяа гаргачихдаг, том сайхан хөхгүй ч левчик зүүлгүй даашинз өмсчихдөг, нарны тосноос өөр юм нүүрэндээ түрхэлгүй гэрээсээ гарчихдаг, цэцэн цэлмэг үгээр хүн сургах дуртай, сэтгэлийн хөөрөл биений минь талаас илүү хувийг эзэлсэн, эрх дураараа, өөрийнхөөрөө нэгэн. 

Чамайг ч бас өөрийнхөөрөө байж, өөрөөрөө бахархаж, өөртөө итгэлтэй байгаарай гээд сургамжлан төсгөе. Үнэндээ чи бид нар дахин давтагдахгүй цорын ганц хувилбар шүү дээ энэ хорвоо ертөнцөд чинь ... 

Би...

хайртай...

Яг энэ мөчийг түрхэн зогсоож байгаад би хайртай гэдгээ зориулан хэлье. Өдөр тутмын амьдралдаа баригдаж, эсвэл нэрэлхүү зангаасаа болон хайртай гэдгээ хангалттай олон хэлээгүй байж мэднэ ээ. Тэгвэл одоо би амжиж хэлмээр байна.

Цагаан сараас хойш амжиж ээждээ золгоогүй ч, өдөртөө ядаж ганц удаа утсаар залгадаггүй ч өр зүрхнээсээ тандаа маш их хайртай. Ээждээ хайртай гэдгээ чангаар хэлье.

Эх орноосоо "цагаачилсан" нэртэй ч монголд төрж өссөнийг минь хэн ч надаас арилгаж чадахгүй, нутгаа санаж үе үе нулимс нэрдэг нь ч үнэн. Намайг Монгол хүн болгож төрүүлсэн эх орондоо хайртай гэдгээ хэлье.

Намайг эхнэр бас ээж болгосон, хийсэн алдаа, буруу занг минь үргэлж уучилдаг ханьдаа хайртай.

Дэлхийг атганд минь багтааж, мөнхийн аз жаргалыг надад авчирсан охин чамдаа хязгааргүй хайртай.

Хэрэг болохоороо алба шиг утас цохиж тушаал буулган ажлаа бүтээлгэн эрхлэх хүнтэй би. Тэр бол миний газар дээрх цорын ганц ах минь. Хатан заларсан аятай гадаа гэртгүй ахаараа үйлчлүүлдэг ч алган дээрээ намайг бөмбөрүүлэх ахтай хүн дээ би гэж дотроо өмөрдөг. Агаадаа маш их хайртай.

Дураар минь дургиулж, хүссэн бүхнийг минь биелүүлэх гэж гүйлддэг 4 сайхан эгчтэй хүн дээ би. Хэд хүрсэнээ ч мартан хошуу цорвойн эгч нартаа одоо ч би эрхэлдэг. Намайг үргэлж отгон дүү, нялх балчираар минь сэтгэж чих тавин зовнидог дөрвөн эгчдээ эн тэнцүүхэн хайртай.

Төрснөөс өөрцгүй намайг тэжээж, хувцаслаж, сургаж,  дэмжиж, хайрласаар ирсэн алт шиг дөрвөн хүргэн ахдаа би хайртай.

Охиноос минь ялгаагүй зүрхэнд минь багтдаг ах эгчийн минь үр хүүхэд болсон хэдэн дүү нартаа яалт ч үгүй хайртай. Та нарыг хамгийн ихээр санаж үгүйлдэг шүү.

Хадам эмээ, ээж, авга ах, нагац эгч, дүү гээд бүгдэд нь хайртай. Намайг байгаагаар минь найрсагаар хаалгаа нээж угтсан, чин сэтгэлээсээ хайрладаг хүмүүс. 

Ээжийнхээ хоёр сайхан дүү болох нагац эгч нартаа хайртай.

Аавыг минь хайрлан хүндэлдэг байсан бүх ах дүүст нь бас би хайртай.

Амьдралд минь учирсан найзууддаа хайртай. 

Алаг хөөрхөн нохой Ямаахайдаа хайртай, саарал бяцхан муужгай Сайбартаа хайртай.

Эрдэм ном заасан, сургасан бүх багш нартаа хайртай. 

Үүнийг уншаад дуусч буй өөрт чинь үнэхээр хайртай. Учир нь сэтгэлийн минь ертөнцөөр хамт аялж, бичих урам зоригийг хайрлаж буй болохоор тэр.

Хайртай гэдгээ хэн нэгэнд хэлж амжаагүй бол хангалттай олноор хэлдэггүй бол заавал цаг болон сэтгэл гаргаад зориудаар хэлээрэй. 

Би хайртай. Та нартаа хайртай. 

Намайг хүссэн залууд

Чамайг надад дурласаныг би зүрхнээс чинь сонссон. Тэсрэх гэж буй мэт бөмбөрдөх зүрхний цохилт урьд өмнө нь би тийм ойроос чагнаж үзээгүй. Магадгүй хэтэрхий тод бас хурдан байсан болохоор би чамд ойр байсан мэт сэтгэгдэл төрсөн ч байж мэдэх юм. 

Эцэс төгсгөлгүй шиврэх бороонд чи намайг удаан тэврэн зогсохыг хүссэн тэртээх нэгдүгээр сарыг би санаж байна. Намайг нэвт норчихоод гэрт чинь орж хатаах шалтаг болгоосой гэж чи бодоо юу? Чи надад хайртай болно гэхээс дэндүү айжээ. Намайг хүнийх болохоор чи авч чадахгүйдээ айж байгааг би мэдсэн. Чи намайг үнсэж байна гэж зүүдэлсэн гэл үү? Чи намайг энхрийлэн таалж байна гэж мөрөөдсөн гэсэн үү? 

Намайг амттай байсан гэж зориглон хэлсэн уруулыг чинь шагнан би нэг удаа үнсэхсэн. Чиний зөвхөн сэрүүн өдрийн бодолдоо, шөнийн гүн нойрондоо мөрөөдсөнийг бодитоор мэдрүүлэх юмсан ...

Улаан өнгөтэй хамгийн өндөр өсгийтөө өмсөж, хар улаанаар сүлжилдсэн халуухан дотуур хувцаснаас өөр юмгүй ганцхан цувтай явж очоод хаалганы чинь хонхыг өглөө эрт дарж чамайг цочоон сэрээх юмсан ... Шөнөжин намайг зүүдэлж хоносон нойрноосоо гүйцэд сэрээгүй байхад чинь очиж үүр цүүрийн жаргалыг чамд эдлүүлчихээд үүрд баяртай хэмээн салан одохсон ... үнэрийг минь чи мартаж чадахгүй мөнхөд санах болно. Үнсэлт минь биенээс чинь арилахгүй насан турш мэдрэгдэх болно.

Нэгэн хэмээр дээр чинь хөдлөх янаг биеийг минь чи санана. Чихэнд чинь сонсогдсон тачаангуй амраглалыг мартаж чадахгүй бие чинь намайг хүснэ.

Хүүхэн хонгор аалийг минь дурсана, хөгжилтэй яриа, халуухан харцыг минь үгүйлнэ.

Хөгшрөхөөс айж байна уу?

Найз охидтой уулзах сайхан. Сайн найз нартайгаа уулзах сэтгэлийн алжаал тайлах шидтэй гэж би "Туслахыг минь зөвшөөрөөч" номондоо дурьдсан байгаа. Миний амьдралын бас нэгэн үнэн тэр. 

Өнөөдөр гэдэг өдрөөс 3 цагийг дотно андтайгаа өнгөрөөлөө. Бид хоёрт ярихгүй сэдэв гэж байхгүй, ар гэрийн аж амьдралаас эхлээд оддын хов хүртэл ярина. Нөгөө Ким Кардашиан чинь гэж ирээд л нээрээ бидний нэг найз охин аятай ярих хөгжилтэй. Сүүлийн үед манай найз охид уулзахдаа, эсвэл вайбардахдаа ихэвчлэн нүүрэндээ юу хэрэглэж байна, нүдний үрчлээ нэмэгдээд байна, Вен хэр зэрэг шампунь вэ гэх мэтийг давамгайлан ярилцах боллоо. Жил ирэх тутам ярих сэдэв өөрчлөгдөнө, уулзах нөхцөл ч солигдох юм. Энэ жил өмнөх жилүүдээс хамгийн их өөрчлөлттэй нь байлаа. 

Богино бошинзоор гангарч, үсээ задлан их хотын хөл хөдөлгөөнд уулздаг хүмүүс цэцэрлэгт хүрээлэнд бүгд тэрэг түрсээр уулзах эхний үед нэг л бодит биш санагддаг байлаа. Би энд байдаг найзуудаасаа хамгийн түрүүлж хүүхэдтэй болжээ. Ердөө жил гаруйн өмнөхөн миний Baby Shower буюу хүүхэдтэй болж буйг тэмдэглэх баяраар ирсэн найз охид маань гэдсэндээ шаар хийн бүгд жирэмсэн дүр эсгэж зураг даруулан хөгжилдөж байлаа. Гэтэл тэр зурган дээрх найзуудаас гурав нь өнөөдөр ээж болчихсон надтай зэрэгцэн тэрэг түрж явна. Би охиноо булган сүүлтэй гэж дотроо магтана. 

Өнөөдрийн ярианы сэдэв ч ерөнхийдөө хөгшрөлттэй холбоотой байсан болоод тэр үү би сая цахим ертөнцөөр аялж, хөгшрөлтийн эсрэг шинэ бүтээгдэхүүн юу байна, ер нь ямар арга байна гэж өөрийн эрхгүй сонирхосны эцэст юу ч худалдаж авсангүй харин дараахыг өөрөөсөө асууснаар энэ удаагийн эрэл хайгуул минь өндөрлөв.

Гадна талд маань ингэж өөрчлөлт явагдаж байгаа хойно дотор талд минь юу болж байгаа бол? Эд эрхтэн минь яаж хөгширдөг бол? Сэтгэл санаа, бодол минь хөгширдөг болов уу? Эдгээрт хөгшрөлтийн эсрэг эмчилгээ бий юу? 

Ямар нэг дасгал тогтмол хийж заншин, биеийн тамираар хичээллэх хэрэгтэй гэж юуны түрүүн бодогдлоо. Манай аравдугаар анги төгссөн ангийхан дотроос хамгийн залуу хэвээрээ байгаа нэг залуу бий. Багаасаа сагсан бөмбөгөөр тууштай хичээллэж улсын аварга, алтан медалийн эзэн болж байсан нэгэн. Одоо ч байгууллагынхаа сагсны шигшээнд тоглодог гэсэн. Түүний хамгийн залуу харагдаж байгаа шалтгаан нь спортоор хичээллэсэнтэй салшгүй холбоотой гэж би дүгнэдэг.  Хамгийн гол нь тууштай хичээллэх хэрэгтэй. 

Өөрийгөө хөгширч байна гэж санаашран санаагаар унаж болохгүй. Байгалийн жам хойно өнөөдөр чамаас залуу сайхан яваа нэгэнд ч адилхан тохиолдох зүйл. 

Завгүй амьдралдаа баригдаж өөрийгөө хаяхгүйг хичээх хэрэгтэй. Найз нөхөдтэйгөө уулзаж, сэргэг амьдраарай. Аливаа нэг зүйлийг туйлшруулахгүй тэнцүүлэн амьдардаг байх хэрэгтэй гэж би боддог. Жишээ нь, сайн ээж, сүрхий хань байх гээд өөрийгөө ор тас мартаж гэртээ бүгэн нүүрээ ч угаахгүй, сэгсийн сууж болохгүй. Аврага ажилтан болох гээд илүү цагаар амралтгүй ажиллан ар гэрээ хаяж болохгүй, сэргэг амьдарч буй нь энэ гээд өдөр бүр цэнгээний газраар зочилж, улаа эргэтэл бүжиглэж болохгүй, алжаалаа тайлж буй нь энэ гээд архи дарсыг хэтрүүлэн хэрэглэж болохгүй. Жингээ хасна гээд хоолоо сойж болохгүй. Түүний оронд идэж буй юугаа өөрчилвөл эрүүлжин турах вэ гэж бодох ёстой. Эдгээр нь эрэгтэй, эмэгтэй аль ч хүмүүст хамаарна. 

Амьдралын хэв маягаа зөв сонгон хэвшүүлж чадвал дотоод хөгшрөлтөөс төвөггүй хамгаалж чадна. Харин гадаад хөгшрөлтийг яадаг ч юм билээ. Бүтээгдэхүүн хэрэглэх нь хэрэглээд, мэс засал хийлгэх нь хийлгээд өөр өөрийнхөөрөө л аргаа олцгооё. Сайн арга олсон нэг нь нөгөөтэйгөө хуваалцацгаая. Миний хувьд химийн орц найрлага багатай бүтээгдэхүүн хэрэглэе л гэж боддог доо. 

За ингээд нэгэн хөгжилтэй дурсамжаар өндөрлөе. 

Өнгөрсөн намар монгол явахад хамгийн сонин санагдсан зүйл бол МИАТ-ын онгоцны үйлчлэгч царайлаг залуугаас эхлээд дэлгүүрийн худалдагч охин бүгд намайг "эгч ээ", "аниа" гэж дуудсан явдал байлаа. Хэдийгээр хэл, соёлын ялгаа ч надад эхэндээ таатай сонсогдоогүйгээ нуух юун. Англи хэлэнд та гэдэг үг байхгүй. Дарга, цэрэг хэнийг ч нэрээр нь эсвэл "you" хэмээх төлөөний үгээр дуудна. Харин манай монголчууд нэг жилийн өмнө төрсөн байсан ч ах, эгч, аниа гэж хүндлэн нэрлэдэг заншилтай. Би монголоос буцахдаа эгч нь, аниа нь гэсээр онгоцонд сууж энд буунгуутаа эргээд залуухан болсон юм шиг санагдаж билээ.

Манай хадам эмээ 80 хол гарсан хөгшин бий. Найз эмээ нараа "my girlfriends" буюу миний найз охид гэж ярина. Эргээд харсан чинь би бас бичихдээ "найз бүсгүй", "найз хүүхэн" биш "найз охин" гэдэг юм байна. Би 80 гарсан ч найз охин л гэж дуудах болно, найз охин ч гэж дуудуулахыг хүснэ. Учир нь бид хэзээд гал цогтой халуухан  "найз охид" хэвээрээ. 

Бас нэгэн таашаал

Нуруун дээрх үнсэлт ирвэгнүүлэн бүсгүйг сэрээлээ. Хагас нээлттэй цонхоор далайн сэрүүхэн цэвэр агаар сэнгэнэнэ. Бүсгүй залуугийн шуналтай үнсэх уруулыг өөрийн биенээс салган эрүүнээс нь татан ойртуулж бундан уруулаараа озон авлаа. Хүзүү, булчинлаг цээж, гар, гэдэс гээд үнсэхгүй газар үлдээчих вий гэлтэй зөөлхөнөөр бүх биеийг нь үнсэн таалж аажмаар доошилсоор... Эмэгтэй хүний нүцгэн бие биеийг нь илбэн, зөөлөн уруул доошлох тусам залуугийн амьсгаа дээрдэж өөрийн эрхгүй гар нь бүсгүйн долгиотой хар үсэнд хүрч эхэлсэнээ нойтон бамбагар уруул нууц эрхтэнд нь үл ялиг шүргэлцэн хэлээрээ үзүүрийг нь оролдож эхлэхүй үснээс нь улам лавшруулан атгаж дээш доош нь зөөлөн хөдөлгөж эхлэв ээ. 

Бүсгүйн хэл үзүүрээс нь хэтрэн ороож хэмнэлтэйгээр хөхөх агаад залуугийн эд эрхтэн хөвчрөн чангарсаар эцэстээ тулах шиг болж ам дүүрээд ирэх нь гайхалтай. Бүсгүй түр зуур амаа чөлөөлж, үснээс минь чанга тат, бүр чанга гэж тачаангуй хэлчихээд бүхлээр нь амандаа үмхэж аваад залууг янаглан чангаар дуу алдтал долооно, хөхнө, сорно, шимнэ ... Энэ зуур залуу үснээс нь чангаар татан нэгэн хэмнэлээр наашаа цаашаа аахилан янцаглана...

Дур тачаал нь ханах агшинг бүсгүй мэдэрч улам түргэсгэн, илүү гүнзгийрүүлнэ. 

Залуу анх удаа эр эмийн жаргалд умбаж буй мэт дур тачаалдаа дийлдэн орь дуу тавих нь холгүй...

Гаднаас хүн харахад эр хүнийг бүхлээр нь "идэх" нь  байтугай эр хүний гараас хөтөлж үзсэн болов уу гэмээр даруухан төрхтэй, ичимхий бүсгүйг орон дотроо арслан барс мэт  

галзуурна чинээ залуугийн санаанд хэрхэн орох билээ. Түүнтэй дахин учирч хэнээс ч амталж байгаагүй бие сэтгэлийн нэгэн содон таашаалыг авах юмсан гэж мөрөөдөх боллоо. 

Дуунд нь биш хүнд нь дурлаж явлаа

Цахим ертөнц хөгжих тусам сайн муу аль аль нь тэнцүүхэн дагалддаг аж. Facebook буюу манайхны НүүрНом хэмээн сүүлийн үед орчуулаад байгаа "этгээд" бас их ач тустай юм гээч. 

Багадаа тоглож өссөн хамаатныхаа охин, Солонгост хоёр хөөрхөн охин, нөхөртэйгөө сайхан амьдарч буй авгын зээ охин, ижилдэн дассан ч сүүлийн хэдэн жил холбоо тасарсан арван жилийн найз нар, Багануурыг моджуулах ногоон төсөлд хамтран ажиллаж байсан Япон найзууд, нутгийн мэдлэгтэй эгч нар гээд барааг нь харалгүй удсан ч сэтгэлд минь байдаг хүмүүстэй уулзуулж өгсөн НүүрНом сайхан юм. 

Өчигдөр охиноо унтсаны дараа цахим ертөнцөөр аялж, ганц нэг дэлгүүр хэсэх санаатай сууж байтал нүдэнд танил дүр НүүрНомон дээр гараад ирэх нь тэр. 

Эх орноосоо явахаас өмнө хамгийн сүүлд болзож байсан, тэртээ 2006 оны зун цагийг, өдрүүдийг, саруудыг кино шиг хамтдаа өнгөрөөж явсан залуу байлаа ... 

Галт тэргэнд анх танилцаад намайг юун ч их зантай юм бэ дээ гэж бодсон гэдэг. Миний их зан гаргах гэж юу байх вэ дээ, олонд танил царай, дуучин нэрэнд нь сүрдэн холхон явъя л гэж бодсон байлгүй дээ. Галт тэрэгний давчуу хонгилын цонхоор салхи сэвэлзэхийг мэдрэн зогсоход тэр аль хэдийн хажууд минь ирчихсэн олон юм асууна. Өрөөндөө ороод суунгуут дуучин найз охинтой минь урлагийн ажил ярих далимаар араас ороод ирнэ. Сонсоод байх нээ зөв юм ярьдаг, над шиг сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй залуу бололтой. Эх оронч гэж жигтэйхэн. Галт тэрэг Улаанбаатараас хөдлөөд удаа ч үгүй ... За энэ бид хоёр ч дараагийн долоо хоногийг яалт ч үгүй ойрхон өнгөрүүлэх нь дээ гэсэн бодол надад төрсөн агаад би дотроо инээмсэглэж байлаа. Харин зөвхөн 7 хоног ч биш бүхэл бүтэн зуныг хамт өнгөрөөж намайг онгоцны үүдээр ортол суулгаж өгсөн хүн дээ. 

Бид хоёрыг гадуур хамт явахыг харсан зарим нэг найз нар намайг яаж толгой чинь эргэхээрээ тэрэнтэй хамт явж байдаг байна аа гэж шударга зэмлэнэ. Зарим хүмүүс түүнийг зэрлэг балмад, танхай, хулигаан нөхөр гэж тодорхойлно. Аялалаар хамт явсан ганц нэг дуучид таарч дуу алдан гайхаж, та хоёр одоо болтол хамт байгаа юм уу гэж толгой сэгсэрнэ. 

Миний нүдээр харсан, сэтгэлээрээ мэдэрсэн тэр хүн бол уян зөөлхөн сэтгэлтэй, халамжтай, соёлтой, хүнд туслах гэж үргэлж хичээдэг энгийн нэгэн сайн залуу. Надад үлдсэн дурсамж бүгд цагаахан бас гэгээхэн. Хэдэн сарыг хамт өнгөрөөхдөө бид хоёр бие биенээ гомдоож, муухай харж, муу үг хэлж муудалцаж нэг ч үзээгүй. Энэ дурлал ирээдүйгүй гэдгийг хоёулаа мэдсэн болоод ч тэгсэн байж мэднэ ээ. Тухайн үед түүний олон жилийн найз охин тэр хоёрын хооронд томоохон асуудал үүсч, бүсгүй монголоос хол явсан байлаа. 

Тэр надаас чи яваад миний сүйн бөгжийг түүнээс очоод аваад ир тэгэх үү гэж үе үе намайг хэлэх үггүй болгоно. 

Өглөө үүр цайтал энд тэндэхийн тоглолт үзэж эсвэл бүжиглэж яваад харих замдаа 24 цаг нээлттэй байдаг Солонгос ресторанд хооллочихоод өдөржин унтаж намайг хажуугаас түлхэж ажилдаа явахгүй бол болохгүй гэж үглэсээр явуулна. Намайг өөртэй нь өдрийг өнгөрөөхийн тулд ямар нэг ажлаа алдахад тун дургүй. Надад түүний алдар нэр огт хамаагүй. Би хүмүүс түүний тухай юу гэж бичсэнийг хэвлэн уншуулж дүгнэлт хийж, асуулт тавина. Тоглолтондоо явсан уу, студи орсон уу,  ямар ажил амжуулсан, төлөвлөгөө юу байна гээд араас нь шахна, шаардана, загнана. Намайг онгоцны буудлаас гаргаж өгчихөөд буцах замдаа манай найз нарт "намайг ганц барьдаг хүн байсан юм даа" гэж хэлсэн гэдэг. 

Баянбүрдийн хавьцаах нэг ресторанд рулет тоглоомтой. Тэнд өдрийн цай уусан үедээ бид хоёр азаа үзэн тоглох дуртай. Надтай хамт тоглох бүртээ хождог гэж намайг онгирооно.   

Тэр үед би яаманд мэргэжилтэн байлаа. Аль болох албаны хувцас өмсөж, нүдний шил зүүн төв царай гаргана. Намайг ажлаас тарахад хэнэг ч үгүй үүдэнд ороод ирчихсэн цаг бичдэг залуутай хэзээний найз болчихсон ярьж суудагсан. Хэнийг ч голж, шилэлгүй сайхан харьцдаг зан нь бас намайг татсан юм байна шүү. Намайг гараад ирэнгүүт наад нүдний шилээ ав, үсээ задал, одоо чи надтай хамт байна гээд л гараас минь хөтлөн машины хаалга онгойлгож өгнө. Миний болзож байсан залуусаас надад машины хаалга онгойлгож өгдөг байсан хүн тэр үед байгаагүй болохоор үнэхээр сайхан санагддаг байлаа. 

Түүний дуртай унаа Бенз. Түүнээс болсон юм уу би бас бензэнд дуртай болчихсон. Нарны шилэндээ хайртай гэж. Намайг нарны шилэнд "оруулсан" хүн бол бас тэр. Солонгост тоглолтоор явахдаа хайртай нарны шилээ хаячихаад бид хоёр бөөн утас шөрмөс цохиж байж тоглолтын дараа найрласан барнаас олж авч байсан юм даг. 

Биллиард тоглох хоёулаа дуртай. Байнга тоглодог газрын ажилчин охид намайг анх дагуулан очиход хоорондоо шивэр авир ярилцан над руу ээлжлэн харцгаана. Тэдний бодлоор тэр зөвхөн мисс цолтой, загвар өмсөгч, ганган, хөөрхөн, царайлаг охидтой л очих ёстой юм байх. Түүнийг анзаарсан манай залуу тэднийг тойруулж байгаад та нар битгий хүнийг гаднаас нь дүгнэж бай, энэ бүсгүйн дотоод ертөнц рүү өнгийхийг хичээгээч гэж ирээд л намайг зөндөө магтаж билээ. Миний хөлийг гоё гэж магтах дуртай. Яг энэ хэсэг нь үнэхээр гоё гэж ирээд л гараараа илнэ. 

Гэрийн түлхүүрээ нэг их том оосорт зүүж явах нь инээдэмтэй. Нэг өдөр намайг хоёр гараас минь барьж зогсоод чи сонс доо би юу ч болоод байгааг мэдэхгүй байна. Чамд би гэрийн түлхүүрээ өгье гээд нөгөө миний дотроо шоолдог том оосортой түлхүүрээ медаль зүүж өгөх мэт толгойд минь углаж өгч билээ. Гэрийн түлхүүрээ хэн нэгэнд өгнө гэдэг бол чи манай хүн гэдгийг зөвшөөрч буй маш том бэлгэдэл болохыг хожим энд ирсэн хойноо ойлгосон юм. Тухайн үед би сайн утга учрыг нь ухаж ойлгоогүй байжээ. 

Үргэлж гадуур хооллохоос залхууран нэг өдөр би хоол хийх болов. Байсан бүх зүйлийг хольж хутгаад шөл хийлээ. Амтархан идсэн хэрнээ намайг тогоочийн дамжаанд яв гэж шулуухан хэлсэн нь одоо ч миний хийх ёстой зүйлийн жагсаалтанд бий. 

Чухам хэд хоногийг хамт өнгөрөөснийг тоолж нарийн мэдэхгүй ч хамтдаа өнгөрөөсөн дурсамж дэндүү олон. Бүхнийг чин сэтгэлээсээ хийдэг зан нь намайг өөртөө дурлуулахад бас нөлөөлсөн байх аа. Миний хөл үнэхээр жижигхэн. Хөлд таарах зуны сандаль монголоос олох хэцүү байлаа. Өөрөө явахдаа авах эсвэл хүмүүст захина. Захисан хүмүүс өө тийм жижигхэн гутал олдсонгүй гэх нэг ижил хариулттай. Харин тэр надаар ч хэлүүлэлтгүй өөрөө мэдэн хөөрхөн гоё мөнгөлөг сандалийг хослох бүснийх нь хамт аваад ирсэн байж билээ. Хөлд яг таарчээ. Дотроо бол би өөрийгөө Үнсгэлжин болчихсон ухааны юм бодоод л явдаг байлаа. 

Түүний бэлэглэж байсан Тиффанигийн бөгжин хэлбэртэй кулон бүхий мөнгөн гинж хаачсан нь мэдэгдэхгүй алга болчихсон. Би зориудаар үгүй хийсэн ч байж мэднэ. Үнэндээ би сайн санахгүй байна. 

Сайхан дурсамжийг нэг мөсөн арчиж арилгах амаргүй бололтой. Хааяа нэг сэргээн бодох харин ч сэтгэлийн таашаалтай юм гээч. 

Олон ч охид түүнд дурлаж явсан гэнэ лээ. Охид бүсгүйчүүд түүний дуунд нь, уянгалаг хоолойд нь дурласан гэж ярихыг би зөндөө сонссон. Би бол дуулсан дуунд нь биш хүнд нь дурлаж явлаа. Одоо бид хоёр хоёулаа хань ижил, хөөрхөн охинтой жирийн андууд. НүүрНомны энгийн найзууд. 

Янаг би

Би янаг бүсгүй
Бусдаас онцгой тачааангуй нэгэн
Ханьдаа туньдаг эрх муужгай
Ханаж цаддаггүй танхил авхай

Эротикт дургүй хэн байх вэ

Оюутан байхаасаа л эротик өгүүллэг бичих юмсан гэж дотроо боддог байлаа. Хэд хэдэн сэглээд хаясан ноорог ч бий. Харин хэнд ч зүрхлэн уншуулж байсан удаагүй. Энэ удаа багахан хэсгийг зориглон нийтлэхээр шийдлээ. 

Яргуй орой 10 цаг 30 минут болохыг догдлон хүлээнэ. Сэтгэл нь гэгэлзэн, зүрх нь инээх шиг хязгааргүй баясал аяндаа төрөн утсаа дахин дахин ширтэн удахгүй энэ утсаар дамжин ямар сэрэл мэдрэмж төрөхийг төсөөлөн бодохуй биеэр нь аль хэдийн соронзон гүйдэл гүйж доошоо нойт оргих шиг болно.

Зоригтбаатар ажлаа 9 цаг 30 минутанд дуусгаж гэртээ хариад, биед эвтэйхэн биеийн тамирын өмд, малгайтай цамцаа өмсөж аваад утасны чихэвчээ зүүн оронд дээрээ тухтай байрлал олж авлаа.

Утсан дээр цэнхэр гэрэл анивчин дэржигнэн чичрэхэд Яргуй бүсгүйн бие хамт чичирнэ.

Янаг халуунаар сайн уу гэж дуугарах Зоригтбаатарын хоолойг сонсох төдий бүх бие нь сулран өөрийн захирамжаа алдаж түүнд эрхлэн жаргахад бие нь бэлэн болж өөрийгөө хэн гэдгийг ч мартан мансуурна.

Намайг хэр их санаснаа хэлээч гэхэд бүсгүй зөндөө их санасан гэж эрхлэнгүй дуугарав. Залуу дахин янагаар намайг галзууртлаа санасан гэдгээ давтан хэлээч, миний дуу хоолойг солиортлоо их санаснаа хэлээч хонгор минь гэж утасны цаанаас чихийг нь ирвэгнүүлэм тачаангуйтна. Би чамайг араас чинь тэвэрлээ, чиний бэлхүүс ямар нарийхан юм бэ, гараа зөөлхөн дээшлүүлж хөхийг чинь базлалаа гэхэд Яргуй галзуурах дөхөж, хүзүүнээс минь эхлэн бүх биеийг минь үнсэн таалж наймайг эзэмдээч би гараа доош нь явуулж эрхтэнийг чинь нааш цааш нь зөөлхөн хөдөлгөлөө шүү, бурхан минь чинийх аль хэдийн томорч, хатуугаас хатуу болжээ гэж дуу алдан өөрийн мэдэлгүй хөлөө алцайн гараа дотоожин дотуураа оруулав.

Би бүх биеийг чинь илэн таалж байна, чиний арьс ямар зөөлхөн торго шиг юм бэ, одоо би бөгснөөс чинь базан өөртөө улам ойртуулж цэцгийн дэлбээ рүү чинь зөөлхөн хийлээ шүү гэж Зоригтбаатарыг шивнэхэд өө хонгор минь би чамайг хязгааргүй хүсэж байна гээд гэдэргээ дэр налан унаж түүнтэй загас наадуулж буйгаар төсөөлөн бодож гийнан тачаадаж хуруугаа хазлан биеэ илж, хөхний толгойгоо имрэн оролдсоны дараа хиймэл эрхтэнг атган авч зөөлхөн шургууллаа. Утасны хоёр үзүүрт тачаангуй хэмнэлт үгс дуу авалцан оргилж хүний орчлонгийн дээдийн жаргалыг биес нь тусдаа ч зэрэг эдлэх нь гайхамшигтай. 

Залуугийн баруун гар улам түргэсч цасхан минь илүү чангаар янаглаач, чи минь жаргаж байна уу, минийхийг бие дотроо мэдрэх сайхан байна уу гэхэд бүсгүй, үнэхээр гоё, дэндүү жаргалтай, чинийх ямар хатуу бас том юм бэ, битгий зогсоогоорой, илүү хүчтэй, бүр хурдан гэж улам тэчяадан янаглана. 

Зориригтбаатар үнэхээр сайхан ч залуу сайн ч хүн. Өөрөө ч тэрийгээ мэддэг бардам нэгэн. Яргуйд түүний дуу хоолой юу юунаас илүү таалагддаг бөгөөд Зоригтбаатараас дуут шуудан ирэх хамгийн жаргалтай. Зоригбаатарт энэ бүсгүй бусад олон учралаас нэг л өөр илүү сонин содон санагдана. Чухам энэ эгчмэд бүсгүйн юунд нь болоод өдий олон жил холбоогоо тасалж чадахгүй улам бүр соронз шиг татагдаад байгаагаа өөрөө ч сайн ойлгохгүй. Тэр хоёр бие биенээ анх харсан мөчөөс л тайлбарлаж үл болох таталцалд автаж тэртээ мянган бээрийн хоёр талд бие биенээ үгүйлэн боломж олдох агшинг алдалгүй бие биенээ утсаар таалсаар, хайрласаар, хүссээр хэдэн жилийг ардаа үджээ. 

Би тавьлаа шүү гэж Зоригтбаатарыг хэлэхэд бүсгүй би ч бас тавьлаа гээд хоёулаа зэрэг тэчяаадан шатаж, хэрэв нэг өрөөнд байсан бол гал авалцаж мэдэхээр халуухан хайрыг утасны хоёр талд хийж дуусав. Үүний дараа бие биенээ эрхлүүлэн үгээр жаргаана. Заримдаа бүр хэн хэн нь бие биенээ улам ихээр хүсэн мөрөөдөж ханах цадахаа мэдэхгүй дахин дахин ёслолын салют буудуулна.

Сэтгэлийн алжаалаа тайлах арга буюу хоббитой байхын ач тус

Стресс буюу сэтгэл таагүйтэх явдал бид бүхэнд тохиолдох үе байдаг. Зарим үед энэ байдал хэд хоногоор ч үргэлжлэх нь бий. Өнгөрсөн 6-р сард би төрсөнөөсөө хойш эргэж ажилдаа орсоноор гүн стрессэнд орсон билээ. 

Энэ улсад төрөхөөс 4 долоо хоногийн өмнө жирэмсний амралтаа авч болох агаад төрсөний дараа байгалийн жамаараа төрсөн бол 6 долоо хоног, хагалгаа хийлгэж төрсөн бол 8 долоо хоног болоод ажилдаа орох ёстой. Дээрээс нь нярай хүүхэдтэйгээ дотносох 6 долоо хоногийн хугацааг эцэг, эх хоёрт нь улсаас олгоно. Тэр хугацаанд албан газар нь хэн нэгнийг нь халах ёсгүй. Би нийт 12 долоо хоногийн дараа ажилдаа орох байсан боловч биеийн байдлаас минь шалтгаалан эмч дараагийн 2 сар ажилдаа орохыг хориглов. Хуулийн дагуу намайг ажлаас халах болон эрүүл мэндийн даатгалыг маань зогсоох эрх компанид байхгүй. Ингээд төрсөнөөс нийт 5 сарын дараа ажилдаа орох байсан боловч миний биеийн байдал хэвэндээ ороогүй тул товлосон хугацаанд ажилдаа орж чадахгүйгээ даргад хэлэн уучлал хүсч миний ажлыг орлох хүн авах хэрэгтэй бол эртхэн авсан нь дээр гэдгээ ч хэлэв. Харин сайн ажилтан гэдгээ баталж харуулсаны ачаар тэд намайг хэзээ бэлэн болсон цагтаа эргэж орж болно гэдэг сайхан мэдээгээр сонорыг маань мялаав. Хэрэв өөр газар байсан бол за баяртай гээд л хаалгаа хаах байсан. 

Ингээд өдөр хоногоор бие минь ч дээрдэж нэг өдөр манай ажлаас эргэж ажилдаа орж чадах уу гэсэн санал ирэв. Бие маань ерөнхийдөө тэнхэрч бараг л хэвэндээ орсон байсан тул тэгэлгүй яахав гэхдээ би өглөө эрт эхэлж 4 юм уу 5 цагаар л ажиллаж чадна гэж өөрийн хүсэлтээ хэлэхэд манайхан дуртайяа хүлээн авч би өндөр өсгийтөө жийн гарч өглөө. Харамсалтай нь 4 долоо хоногийн дараа аймшигтай толгой өвдөлт гэнэт тохиож ажилдаа  явах нь байтугай орноосоо өндийх ч чадалгүй болов. Нэг мэдэхэд түргэний тусгай өрөөнд сэрлээ. Эмч, гэрээс чинь хүн байна уу гэхэд би сулхан дуугаар нөхөр маань хүргэж өгөөд харьсан би нялх хүүхэдтэй, охин маань яаж байгаа бол гэж өөдөөс нь асууна. Сувилагч хажуугаас, нөхөр нь нялх хүүхэдтэйгээ хамт хүргэж ирээд явсан. Энэ охин нөхрөө хүүхдээ сайн асраарай гээд явуулсан. Би хүлээн авсан сувилагч нь. Нөхөр нь надад утсаа үлдээсэн гэлээ. Эмч, толгой чинь одоо яаж байна? 1-ийг хамгийн бага өвдөлттэй, 10-ыг хамгийн их өвдөлттэй гэж тооцоод 1-ээс 10-ын хооронд ямар байгаагаа хэл гэв. Би 10. Магадгүй түүнээс дээш. Хүүхэд төрөхөд өвдөж байснаас ч илүү гэж араас нь хэлэв. Би үнэндээ толгой өвдөх гэдэг ийм аймаар зүйл гэдгийг төсөөлөө ч үгүй явсан бөгөөд тэрхэн зуур өмнө нь надад толгой өвдөөд гэж хэлж байсан хүмүүсийг тоолгүй өнгөрсөндөө харамсах сэтгэл төрж билээ. Эмч үргэлжлүүлэн, за бид нар учрыг нь олно. Бид комьютерт харах гэх мэт бүх л онош тодруулах арга хэмжээг авлаа. Өөрчлөлт алга. Гэхдээ хийсэн эмчилгээний дараа одоо хэр нь ийм өвдөлттэй байгаа болохоор би тархинд цус харвасан байж магадгүй гэж сэжиглэж байна, тиймээс нугасны ус авах хэрэгтэй. Чи нөхөртэйгөө хурдхан утсаар зөвлөөдөх үү гэлээ. Би "тархинд цус харвасан байж магадгүй" гэдэг үгийг сонсоод нүд минь улам бүрэлзэж, нялх үр минь л санаанд бууж байлаа. Гар утасны сүлжээ ажилдаггүй тусгай өрөө байлаа. Учир нь ямар ч аюултай өвчин байж болшгүй тул тусгаарлагдсан өрөөнд хэвтүүлсэн ажээ. Сувилагч түшин босгож үүдний жижиг өрөөн дэх утсаар нөхрийн гар утаст залгаж өгөв. Охин зүгээр үү гэж яаран асуучихаад юу болж байгааг хэлтэл нөхөр маань гэнэт цочин сандарч хэсэг балмагдан дуугаа хурааснаа, тэр шинжилгээг нь хурдан хийлгэ гэнгүүт би охиноо л сайн хараарай. Би энд эмч нарын гарт байгаа тул санаа зоволтгүй, гарах болохоороо эргээд залгая гээд та хоёртоо хайртай шүү гэхэд утасны нөгөө үзүүүрт нөхрийн маань хоолой зангирах сонсогдож би ч бас чамд хайртай гэж арайхийн хэлэв. 

Энд ар гэр, хамаатан саднаасаа хол хүмүүс иймэрхүү маягаар л өвдөж зовдог доо. Тэр өдөр монголчуудын наадам тэмдэглэж байсан өдөр тул би найз нартаа төвөг удаж хэл дуулгахыг хүссэнгүй. Түүнээс биш миний найз нар гүйгээд л ирэх байсан нь мэдээж. 

Азаар тархинд цус харваа ч үгүй, ямар нэг ноцтой өвчин ч тусаагүй байлаа. Tension Headache буюу стресснээс гаралтай толгой өвдөлт гэж оношлов.  

Тухайн үед амьдралд гарсан зарим нэг өөрчлөлт болон ажилдаа яаран орж копьютерийн дэлгэц ширтэн алдаа гаргачих вий гэж айснаас, мөн дөрвөн цаг байтугай дөрвөн минут ч орхиж үзээгүй үрдээ санан зовсон гэх мэт хэсэг бүлэг юмны бүрдлээс болж стресст орсон нь тэр байжээ.

Амьдралын хэв маягаа өөрчилж, хоббитой болох хамгийн чухал эмчилгээ байлаа. Хичээллэж байгаад хэсэг орхисон ёгийн дасгалаа хийж эхлэв. Бичих дуртай сонирхол, эзэмшсэн мэргэжлээ сэргээж илүү ихийг бичиж эхэллээ. Мөн орчноо сольж аялаж үзлээ. Толгой өвдөлт багасаж алжаал минь тайлагдсаар байна.

Хүн дуртай юмаа хийх тусам стресс буюу сэтгэлийн алжаал тайлагдаж байдгийг ойлголоо. Хамгийн гол нь тэрхүү хийх дуртай зүйл буюу хоббигоо дадал зуршил болгох хэрэгтэй. Тэгснээр үр дүн нь танд мэдэгдэнэ. Хүн чадварлаг байх хэрэггүй зүгээр л өөрөө түүнээсээ таашаал авдаг байхад болно. Хүнд үзүүлж, магтуулахын тулд биш өөрөө таашаал авч, завгүй сэтгэлээ амраадаг хоббитой байх ёстой юм уу гэж бодлоо. Чи өөрөө юу хийх дуртайгаа, юу чиний хобби гэдгийг мэдэхгүй ч байж мэднэ. Түүнийгээ хайж, эрэлхийлэх хэрэгтэй. Ямар нэг зүйл хийхдээ өөрийгөө мэдэр. Чи дуртай байна уу, инээмсэглэж байна уу, чиний сэтгэл сайхан байна уу, дахин дахин хиймээр байна уу гээд анхаарлаа хандуул. Тэндээс хоббигоо олж тууштай хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Тэгэж чадвал амьдралын их стрессээс холуур байж гүн сэтгэлийн хямралд орох аюулгүй. Би дотно найз нөхдийнхөө хоббиноос орууллаа. Санаа аваг гэж бодоод.

• зураг авах
• цэцгийн баглаа хийх
• усанд сэлэх буюу ямар нэг спортоор хичээллэх
• ууланд авирах
• юм оёж, хатгах
• ном унших
• гадаад хэл сурах
• юм бичих
• дуу орчуулах - энэ миний нэгэн хобби
• үгийн сүлжээ бөглөх
• аялаж зугаалах
• ээмэг зүүлт урлах
• төрөл бүрийн хоол хүнс хийх
• цэцэг, ногоо тарих
• бүжиглэх,  дуулах

Шүд эрүүл бол бие эрүүл

Миний мэдэх ихэнх оронд шүдний эмнэлэгийн үйлчилгээ өндөр үнэтэй ба шүдний эмч нар хангалуун амьдралтайд тооцогддог. Сүүлд очиход манай шүдний эмч ролексийн цагаа зүүчихсэн хэдэн мэргэжил нэгт найзуудтайгаа хамтран жижиг онгоц авах гэж байгаагаа дүү бид хоёрт бахархан ярьж та хоёр бас хамтран худалдан авч болно шүү гэж хэлэн намайг инээлгэв. 

Нөхөртэйгээ нэг гэрт нүүж ороод удаагүй байлаа. Бид хоёр ёстой нөгөө аав, ээжийн үеийнхний ярьдгаар төмөр цагаан ортой нийлж байсан гэдэг шиг л нийлж байсан даа. Надад 2 чемодан нэг өвдөгний компьютерээс өөр юм байгаагүй. Хоол хийж чадахгүй байж нэг долларын дэлгүүрээс бас гал тогооны хэдэн юм аваад байна аа. Нөхөр намайг бодвол оюутан ч гэсэн надаас арай дээр. Нэг зурагт, шинэ матрастай. Надаас олон хувцастай. Өлгүүртэй чигээр нь машиндаа чихээд ирсэн байж билээ. Нэлээн хэдэн хайрцагтай ном цаастай. 

Манай хүн гаднаас нь харахад шивээстэй, мотоцикл унасан, рок хөгжим сонирхдог "хүнд гар" -ын төрхтэй боловч номонд хайртай, номыг үнэхээр уншиж заншсан хүн юм. Тэдний гэрийнхэн ер нь бүгд ном их уншдаг хүмүүс болохыг хожим мэдэж билээ.

Ингээд би хайрцагтай ном, цаасыг янзлах явцдаа түүний надад ярьж амжаагүй амьдралын зарим нэг түүхийг ил захидал, тэмдэглэлийн дэвтэр мэтээс олж авлаа. Тэдгээрийн дундаас нүдэндээ ч итгэмгүй тооцооны баримт олсон бөгөөд Америкт ирээд удаагүй миний хувьд үнэхээр гайхалтай санагдсаныг эргэн бодоход инээдэмтэй. 

Шүдний эмнэлгийн хэд хэдэн тооцооны хуудас олсон нь тэр. Би тооны машин хайж олон саваагүй зандаа хөтлөгдөн нэг бүрчлэн нэмж үзэв. 47.000$ орчим гарлаа. Орой ирэхийг нь харуулдан хүлээж байгаад тэсэлгүй асууж орхив. Уул шугамандаа эндхийн ёсооор найз охин, залуугийн өмнөх амьдрал, тэр тусмаа санхүүгийн асуудал хэн нэгэнд нь огт хамаагүй. Гэсэн ч би их мөнгөний баримт хараад хэлээ хазан өнгөрч чадсангүй. 

Гэтэл тухайн үед сайн шүдний даатгалгүй учраас эрүүл шүдтэй болохын тулд яалт ч үгүй ааваасаа өвлөн үлдсэн хэдэн төгрөгнөөс зарцуулсан нь тэр байжээ. Хэрэв би эртхэн уулзсан бол байшингийн суурь мөнгөнд тавьчихаар байж дээ хэмээн шулуухан хэлсэндээ одоо ичдэг. Учир нь би одоо шүдний үйлчилгээ даатгалтай байгаад ч хичнээн үнэтэйг биеэрээ мэдэрсэн бөгөөд хамгийн гол нь шүд хүнд ямар их чухал ач холбогдолтойг ухаарсан явдал билээ. 

Эрүүл мэнд, гоо сайхны хувьд маш их үүрэгтэй зүйл бол шүд гэдгийг ойр дотны, хайртай хүмүүстээ би үргэлж тоть шиг давтан хэлнэ. Зарим нэг нь сонсоод авахгүй бол шүд үзүүлэх үнэтэй шүү гэж айлгана. Шүдээ үзүүлэхгүй удах тутам дараа нь зарцуулах мөнгө нь тэр чинээгээрээ нэмэгдэнэ гэсэн үг. Үс сайхан бол зүс сайхан гэдэг шиг шүд сайхан бол зүс ч сайхан, бие ч эрүүл байна. 

Доод тал нь өдөрт хоёр, чадвал идсэн даруйдаа угаах хэрэгтэй. Шүдээ сойзоор угаасан ч гэсэн чигчлүүр утсаар цэвэрлэхгүй бол нэмэргүй гэдгийг би дотны хэдэн хүндээ ойлгуулах гээд аргаа барж байна даа. Уншигч та харин өөрөө хэрэгжүүлээд үзээрэй. Мөн ам зайлагч болон давстай усаар зайлах нь бас л тустай юм шиг санагдсан. Мэдээж хэрэг юу идэж ууж байгаатай холбоотой байх. Юутай ч сайн арчлаад байхад бас учиртай. 6 сар тутам шүдний үзлэгт хамрагдаж цэвэрлэгээ хийлгүүлэхийг заншил болгох хэрэгтэй.

Багаас нь хүүхдэд чихэрлэг зүйл, ундаа өгөхгүй сургахыг хичээвэл тэр нь эргээд хүүхэддээ хүргэсэн томоохон тус болох болно.

Хуримын ой буюу бидний танилцсан түүх

Цэнхэр Хавайн цагаахан элсэн дээр эрхлэлдэн жарган бал сараа тэмдэглэж байсан мөч өчигдөр мэт санаанд тодхон бууна. Гэтэл үнэндээ 6 жил өнгөрчээ. Үргэлж миний хүслийг их бага гэлтгүй биелүүлэхийг хичээдэг хань минь тансаг урт биш гэлээ тухлаг бөгөөд амттайхан бал сарыг үзэсгэлэнт Хавайн аралд өнгөрүүлэхийг төлөвлөсөн билээ. Түүнээс хойш 5 удаагийн хуримыг ойг тэмдэглэн өнгөрөөж 6 дахиа тэмдэглэх мөч хаяанд ирсэн байна. Өнгөрсөн 6 жилийн туршид хичнээн ч үйл явдлыг хамтдаа туулж ирсэн юм бэ дээ. 

Бид хоёр нэг гэрт орсноос хойш нэг ч шөнийг тусдаа өнгөрөөж үзэлгүй бараг бүтэн 5 жил болсон байжээ. Нөхөр маань үүгээрээ бахархах дуртай. Хамгийн анх буюу жил гарангийн өмнө Лос Анжелост амьдардаг хадам өвөөгийн бие муудаж, би ажлынхаа чухал, давчуу хугацаатай төсөл дээр ажиллаж байсан тул яалт ч үгүй нөхөр ганцаараа явж хоёр хоног өнгөрөөх болж билээ. Бид хоёрын хувьд хамгийн их бие биенээ санасан өдрүүд тэр хоёр хоног байлаа. 10 минут тутам мэссэж нисгэн, орой өвөөг унтангуут хань минь скайпаар залгана. Хоёрхон хоног хэрнээ хоёр жил шиг л санагдаж саяхан учирсан дурлалт хосууд шиг санан санааширч байснаа одоо бодоход инээд хүрэх шиг. Түүний дараа буюу яг жилийн өмнө манай хүн шинэ компанид шинээр ажилд орон Денверт сургалтанд суухаар төрөөд хэдхэн сар болсон намайг 4 хоног орхиж явсан юмдаг. Хамаг хоол хүнсээ базааж өгөөд дахин дахин охин бид хоёрыг үнссээр уйлах нь холгүй явсаныг санахад хөгжилтэй. Ээж минь хамт байсан төдийгүй саяхан амьдралд минь нэмэгдсэн жижигхээн шинэ хүнийг шохоорхон шинжих гээч том ажил надад байсан тул өдөр хоног бас ч үгүй хурдан өнгөрсөн юм. Хань минь орой бүр скайпаар залгаж олон юм ярихгүй ч үр бид хоёрыг чимээгүйхэн л харна. Үүнээс хойш бас л үргэлж хамтдаа байсаар өнгөрсөн намар охин бид хоёр гэнэт Монгол явах болж манай гэрт бөөн саналт, үгүйлэлт, нулимс үүсэх нь тэр ээ. Буцах тийзээ гурван сарын дараа тавиулан ниссэн охин бид хоёр дөрөвхөн долоо хоногийн дараа эргэж ниссээр гэртээ ирэв ээ. Охиноо санасан эцэг сахлаа ч хусах сөхөөгүй болж, сэтгэл санаагаар унан турж бид хоёрыг хурдан ирэхийг хүссээр, учирласаар 12 долоо хонох ёстой хүмүүс 4 долоо хоногийн дараа хатуу нөхцөлтэй авсан тийзээ 1000 доллар төлөн урагшлуулж худалч хүнд цаг нойрны зөрөө сайн гараагүй байхад Сан Францискод газардах нь тэр. За бид гурав нэг иймэрхүү л салж хагацаж чадахаа больсон хүмүүс дээ. 

Нөхрөөсөө өмнө дурлалтай учирч байгаагүй гэж туйлшраад ч бах билээ. Дурлаж ч явлаа дурлуулж ч явлаа. Гэхдээ ханийн минь надад дурласан дурлал бүхнээс онцгой бөгөөд үнэнч. Надад байгаагаар минь дурлаж, намайг өөрчлөхийг хүсээгүй энгийн хэрнээ гүн дурлал. Цаг, мөч, өдөр, хоног, сар, жил өнгөрөх тусам улам ойртсон дурлал. Дуусашгүй, мөнхийн дурлал. Уучилдаг, хайрладаг, халамжилдаг, ойлгодог дурлал.

2007 оны 2-р сар. Валентиний баяр болохоос хэдхэн хоногийн өмнө. Миний дотроо харж явдаг нүдэнд дулаахан сайхан залуу надад зурвас атгуулсан тэр өдөр би амьдралаас хайж явсан үнэт эрдэнэ, алтан сугалаагаа олсон. Тухайн үед би Америкт ирээд удаагүй нэгэн байлаа. Бусдын адилаар ажилдаа явж сургуульд гүйнэ. Сан Франциско хотын Мишшион нэртэй хорооллын Пэтра хэмээх хулганы нүх шиг зай багатай хэрнээ тохилог кофены газрыг өглөө нээдэг  байлаа. Мишшион сонин содон, этгээд хүмүүсээр дүүрэн хороолол. Тэдэн дундаас нэг л үйлчлүүлэгч миний харцыг булаана. Өвөрмөц шивээстэй булчинлаг гартай, харааны шил зүүчихсэн нүдэнд дулаахан даруухан залуу Стефен Кинг (Stephen King) зохиолчийн зузаан ботиудыг ногоон үүргэвчнээсээ гарган унших агаад өглөө бүр тогтмол цагт ирж адилхан зүйл захиалж, явахдаа мөн л ижил хэмжээний гарын мөнгийг надад үлдээнэ. Хүчтэй кофен дээр бага зэрэг сүү нэмэн чихэргүй ууна. Чихэр хэрэглэдэггүй надад тэр нь таалагдана. Гранола боул (granola bowl) буюу самар, үр, овъёосны цуглуулган өглөөний хоолыг тарагтай авах агаад би үргэлж жимс үнэгүй нэмж дээрээс нь чимэглэн ширээн дээр нь аваачиж өгнө. Уул нь ширээн дээр аваачиж өгөх ёсгүй зүгээр л нэрийг нь дуудахад үйлчлүүлэгч өөрөө ирж аван идэж дууссан аяга тавгаа мөн л өөрсдөө хураана. Харин би тэр залуугийнхийг өөрөө хүргэн өгч заримдаа завтай байвал аяга, тавгийг нь хурааж авна. Тэр өдөр би кюүт (cute) буюу хөөрхөн эгдүүтэй гэсэн бичигтэй ягаан өнгийн цамцтай байсан агаад хүн цөөнтэй байсан тул сайхан ааш хөдлөн сэмээрхэн шохоорхон хардаг тун ч дуу цөөтэй залуугийн аяга тавгийг хураахаар очиход гарт минь бяцхан зурвас атгуулчихаад сандран үүргэвчээ аван гарч одов. Би яахаа мэдэхгүй хэсэг зогссоноо зурвасыг нандигнан дэлгэлээ. Атгын чинээ цаасанд амьдрал минь багтаж байсныг яахин тааж мэдэх вэ. 

Чи цамцан дээрх бичиг шигээ хөөрхөн эгдүүтэй юм. Би чамтай оройн хоол идэж, кино үзмээр байна болох уу гэж товчхон бичээд утас, цахилгаан шуудан гэх мэт бүх л холбогдох мэдээллээ үлдээсэн байв. Зүрх минь хурдан хурдан цохилж, нэг л сайхан мэдрэмж төрнө. Нууцхан хардаг байсныг ч хэлэх үү инээмсэглэл тэр өдөржингөө миний нүүрнээс холдсонгүй. Орой хичээлээ тарах хүртлээ, гэртээ харих замдаа нөгөөх алгын чинээ цаасыг дахин дахин уншсаар явлаа. Гэртээ ирээд цахилгаан шуудан илгээж болзоог нь хүлээн авах болсоноо илэрхийлэв. Ингээд маргааш нь намайг хичээл тарахад ирж аван ямар хоол идэхийг минь асуулаа. Хэзээний баяр хөөрөөр дүүрэн үедээ идэх сонирхолгүй болдог миний зан хөдлөн хичнээн өлсөж байсан ч гэсэн мөхөөлдөс идье гэж хэлэв. Ингээд тэр өдрөөс хойш ирээдүйн хань минь надад өөр хүнтэй танилцах, өөр хүнийг шохоорхох ч боломж өгөлгүй орчин үеийн бүх л хэрэгсэлийг ашиглан намайг дэгээдэж дэргэдээсээ нэг ч салгаагүй билээ. Угийн мөрөөдөмтгий, романтик, дурламтгай би гэдэг хүн тэгэж тууштай дэгээдэгдээгүй бол өөр хүнд дурлачихаж мэдэх л байсан байх. 

Ямар нэг зүйлийн цаг нь болох гэж байдаг гэж үнэхээр үнэн. Хэрэв та ч гэсэн ямар нэг зүйлийг, агуу хайрыг хүсэж байгаа бол цаг нь болохоор бүх тохироо нь бүрдэнэ. Миний хань ч цаг нь болоод надад ирсэн гэж би итгэдэг. Түүнээс биш хүнтэй суухаар хугацааны учрал ч байсан, дурлал ч байсан. Цаг нь болж зөв хүн таараагүй байсан болохоор л бүтээгүй байх. Харин хань бид хоёрын учрал ид шидийнх. Бүх юм аяндаа л бүтэж танилцаад гурван сар болсоны дараа нэг гэрт орж жилийн дараа би цав цагаан хуримын даашинзтай зогсож байсан. Цаг нь болохоор ийм л хурдан болж бүтдэг юм билээ. 

Би сайн хүнтэй учирсан азтай бүсгүй. Заримдаа намайг гэсэн их хайранд нь бардаж даварчихдаг муу зантай. Гэхдээ би ханьдаа хязгааргүй хайртай. Анх л хайрласан хайр минь, дурласан дурлал минь хэвээр. Хайрнаас минь урган гарсан охиноо хараад зүрх минь улам уярч ханийгаа бүр илүү хайрладаг. 

Хуримын ой бүртээ бид хоёр нэг тийш нисэж эсвэл машинаар явж ямар нэгэн очоогүй газраа очиж тэмдэглэдэг заншилтай. 5 жилийн ой буюу түрүү жил хэдийгээр нялх охинтой байсан ч ээжийнхээ ачаар ганц хоногийг ч гэсэн далайн эргийн жижигхэн буудалд өнгөрүүлж байлаа. Харин энэ жил охиноо үлдээгээд явах сэтгэл хэн хэнд маань алга. Урьд өмнөх шигээ хот алгасан аялаж чадахгүй ч тэмдэглэх л болно. Яагаад гэвэл бид хоёрын эхнэр нөхөр бололцон хувь заяагаа холбосон чухал өдөр ... хэзээ ч мартаж боломгүй нандин дурсамжтай өдөр. 

Та бүхэн ч гэсэн хуримын ойн өдрөө тэмдэглэж заншаарай. Заавал томоор тэмдэглэхдээ биш, сайхан дурсамжаа сэргээн, ямар азтайгаа санаж, ханьдаа хайртай, баярлалаа гэдгээ хэлээрэй. 

Гэртээ суудаг ээж буюу миний шинэ мэргэжил

Хоолоо идсэн үү? гэдэг Солонгосуудын хувьд мэндчилгээ нь болон хувирсан байдагтай адил Ямар ажил хийдэг вэ? юу хийдэг вэ? гэж асуух мэндчилгээтэй хүмүүс олон байх юм.

Би ч өөрөө өмнө нь тэгэж ихээр асуудаг хүмүүсийн нэг байсан байж ч мэднэ.

 Надтай хамт ажилдаг байсан Линн гэж бүсгүй бий. Надаас 15 орчмоор эгч хэрнээ бид хоёр яагаад ч юм үзэл санаа, алиа хошин байдал, хувцас загварт дуртай гэх мэтээрээ чимээгүйхэн ширээнийхээ ард суух ажлынхаа хүмүүсээс ялгардаг байлаа. Миний сүүлд ажиллаж байсан компани бол жижиг хэрнээ улсад цөөхөн бизнес эрхэлдэг газар байсан юм. Ерөнхийдөө мэдээллийн технологийн чиглэлтэй ч дотроо дампуурлын менежментээр нарийссан програм, бүтээгдэхүүн гаргадаг, дампуурлын хавтаст хэргүүдийг цахим ертөнцөд журамлан зохицуулдаг байлаа. Би өөрөө өдөр тутмын үйл ажиллагаа, дампуурлын хэрэг хариуцсан шинжээч хийнэ. Өнгөрсөн намар монголд очоод ажлаа тайлбарлахыг сонссон найз маань "Эрсдэлийн Шинжээч" гэж нэрлэсэн билээ.  Харин Линн захирлын туслах, хүний нөөцийн менежер, тэмдэглэлт үйл явдлын зохион байгуулагч, үүдний хүлээн авагч, оффис менежер гээд жижиг сажиг бүх л зүйлийг гүйцэтгэнэ. Түүний нөхөр Форд олон сая долларын компанийг 100 хувь эзэмшдэг мөн манай компанийн зөвлөхөөр ажилдаг хүн. Би эхэндээ Линнийг туслахын ажил хагас цагаар хийдэг гэхэд дандаа үнэтэй фирмийн хувцас, цүнх, гутлаар гоёхыг хараад гайхдаг байлаа. Найзалж дотносоод Хилсборо хэмээх тансаг баячуудын хороололд амьдардгийг нь мэдэж үе үе манай компаниар ирдэг баян Фордын эхнэр болохыг ойлгов. 

Линн өсвөр насны хүү, охин хоёртой. 3 жил орчим найзалсан хэрнээ би Линн 2 хүүхдээ өргөж авсан гэдгийг мэдээгүй билээ. Линнд жирэмсэн болсоноо ажлынхнаасаа хамгийн түрүүн дуулгахад үргэлж алиалан хошигнож байдаг баясгалантай царай нь төв болж намайг уулзалтын өрөөнд дохин орууллаа. Би дотроо энэ америк компанид жирэмсэн болсоноо бас эрт хэлж болохгүй ёс байдаг юм болов уу гэсэн юм бодсоор ороход, Линн намайг тэврэн авч үнэн голоосоо нурууг минь удаан илээд, би үнэхээр чиний төлөө аз жаргалтай байна. Би яаж ч хичээгээд өөрөө хүүхэдтэй болж чадаагүй юм аа. Манай хоёр чинь хоёулаа өргөмөл. Гэхдээ өргөмөл гэдэг нэрнээс өөрөөр ямар ч ялгаагүй. Форд бид хоёрын амьдралыг гүйцээж, утга учир, аз жаргалтай болгосон зүйл бол манай хоёр хүүхэд. Ажил бол ажил. Хүүхэд бол чиний амьдрал шүү. Битгий их хүнд ажиллаарай гэж билээ.

 Би хэзээний л ажлын хэнхэг царайлж  үргэлж илүү цаг ажилдаг нэгэн байлаа. Хэдийгээр манайх цагаар биш жилээр цалинждаг ч ажилдаа дур сонирхолтой, дээрээс нь жилийн эцсийн бонуст санаархан тав дахиас бусад өдөр доод тал нь нэг цаг илүү ажилдаг байв.

Одоо би гэртээ суудаг ээж болоод дунд нь нэг сар эргэж ажилсанаа эс тооцвол нийт 15 сар болж байна. Миний жирэмслэлт хүндхэн байсан ч би сайн хамт олон, уян хатан бодлоготой компанийн эзний ачаар төрөхөөсөө 4 долоо хоногийн өмнө буюу албан ёсны жирэмсний амралтаа авах хүртэл ажилласан билээ. 

Намайг жирэмсний амралттай байх хугацаанд Линн ажлаасаа бүр гарав. Зөвхөн гэрээс гарч, хамт олны дунд өдрийн хэдхэн цагийг өнгөрөөж, зугаацах зорилгоор ажиллаж байсан түүний хувьд компани өргөжин тэлэх тусам ажлын ачаалал нь нэмэгдэж, зугаацах зорилго нь өөрчлөгдөж эхэлсэн тул гарахаар шийджээ. Ингээд "гэрт суудаг ээж, эхнэр" болон хувирав. 

Охиноо Линнтэй уулзуулах далимаар бид хоёр гэрийнхээ ойролцоох газар кофе уухад Линн, шинэ хүмүүстэй танилцаж уулзахаар чи юу хийдэг вэ гэж асуух юм. Өчигдөр хандивын цайллага дээр нэг хүүхэн дахин дахин "уучлаарай, өөрөө юу хийдэг гэлээ" гэж асуухаар нь би "юмаа угаадаг" гэж хариуллаа гээд тас тас хөхрөв. 

Би бас хөгжилдөн инээж хэдэн сарын дараа ажилдаа орохгүй бол надад тэгэж хэлэх хэрэг гарах нь дээ хэмээн тоглоом шоглоом болгон өнгөрч билээ. 

Өнөөдөр гэтэл тэр өдөр иржээ. Гэхдээ би тэр асуултанд юу гэж хариулах вэ гэдгээс санаа зовдоггүй. Учир нь би хоёр нас хүрээгүй охиноо өдөржин зурагтын өмнө хаяж, хөдөлгөөнд орсон хүүхдээ олон цагаар тэргэн дээр хүлэн дэлгүүр хэсдэг ээж ч биш, шилтэй, савалгаатай хоол шарах шүүгээнд халаан өгч, хэн хамаагүй нэгнээр хямд үнээр хүүхдээ харуулдаг ээж бас биш. 

Би бүтэн өдрийг хүүхэддээ 100 хувь  зарцуулахыг хичээдэг. Магадгүй миний охин эрх нь дэндэж ээжийгээ дагадаг байж мэднэ ээ. Гэхдээ би чадлынхаа хэрээр бүхнийг тэнцүүлж, хайраар дутаахгүй юмсан гэж охиноо өхөөрдөн үнсдэг. 

Өнөөдөр би бэлтгэлийн хувцас, гүйлтийн гуталтай ч өнгө өнгийн шилэн трико, өндөр өсгийтийг өдөр болгон жийгээд үзчихсэн нэгэн. Аль 21 настайдаа монгол улсын манлай хүнсний үйлдвэр АПУ компанийн маркетингийн менежер хийж анхны дуут жагсаалыг зохион байгуулалцан, алдартай Габигийн удирдлаганд ажиллачихсан, 23 настайдаа монгол улсын яаманд мэргэжилтэнээр ажиллаж, гадаад дотоодоор аялаж, Монгол Хятадын засгийн газрын хуралдааныг зохион байгуулалцан Батхүү сайдын удирдлаган доор ажиллаж явсан хүн гээд онгирчихъё.  

Миний шинэ мэргэжил бол "гэртээ суудаг ээж". Би охиныхоо асран хамгаалагч, багш, тогооч, тоглоомын анд, орчлонг таниулагч, эмч, найз, зөвлөгч гээд бүтэн ертөнц нь. Яахав би одоохондоо өөртөө гаргах заваар дутаа л биз, нөхөртэйгөө эрхлэн өнгөрдөг өдрүүд багасаа л биз, чөлөөтэй гадуур зугаалдаг хумигдаа л биз. Энэ бүгд үүрд биш ээ. Охиныхоо амьдралын хамгийн чухал хэсэг болох эхний 2 жилд ажууд нь байж элээний сүүдэрт даарчихгүй байхыг хариуцъя гэсэн юм. Хөл дээрээ бат зогсож, хэлээрээ бүхнийг ойлгуулдаг болтол хамтдаа үргэлж байхсан гэж бодсон юм аа. 

Учир нь би өөрөө хайранд өлгийдүүлж, ээждээ, аавдаа, эгч ах нартаа эрхлэн өссөн. Өөрт байгаагүй нийгмийн боломжийг харин охиндоо эдлүүлэхийг хүсдэг нэгэн. 

Хэрэв хэн нэгэн чамаас ямар ажил хийдэг вэ гэж асуувал, гэртээ суудаг ээж гэж нүүр бардам хэлж байгаарай. Эмэгтэй хүн болж төрсөний нэгэн гавъяа гэдэгт итгээрэй. 

Орой ажлаасаа ирээд, амралтын өдрөөрөө хүүхдээ асран эхнэртээ завсарлага өгдөг аав нартаа баярлалаа. Та наргүйгээр "гэртээ суудаг ээж" -үүд бүхнийг ганцаараа үүрч яахин чадна.

Ганц бие ээжүүдийг би эцэст нь магтан дуулъя. Та нар бол газар дээр буусан амьд бурхад Тэдний хажууд би "гэртээ суудаг ээж" гэж бардам хэлэхээс харин ч нэг зовно. 

Архи ба найзаа аврах сэтгэл

Сүүлийн хэд хоног сэтгэл болон бие минь тун завгүй байгаа тул шинэ бичлэг оруулж амжсангүй. Харин дотны найздаа архины талаар бичнэ гэж амласандаа хүрэхийн тулд өнөөдөр эртлэн босож цаг зав гаргаад сууж буй минь энэ. Хэрэв би амлалтандаа хүрэхгүй бол хэрхэн яаж найзыгаа архинаас холдуулах вэ гэж бодлоо. 

Архи айлын ямар ч сайхан хүүг адгийн шаар болгож хувиргах харын талын ид шидтэй хэрнээ "идээний дээж" хэмээн ширээнд залагддаг зальтай нөхөр. 

Архийг мансууруулах бодис гэдгийг мартаад байх шиг санагдах юм. Яг л нөгөө марухиана, кокайнтай адил гэсэн үг шүү дээ. Оюун ухаан, бие мах бодийг чинь уусгаж байгаа бузар этгээд гэдгийг бүү мартаач. 

Найз маань уг нь сайхан ч залуу, сайн ч найз. Хамгийн чухал нь хөөрхөн хүүхдийн аав, хүний ханиудын нэг юмсан. 

Архи найзыг маань бид нараас цаг мөч бүр холдуулаад, сайн сайхан бүхнийг нь нэг нэгээр хулгайлаад байх шиг санагдах юм. 

Анд минь сайхан сэтгэлтэй бас ухаалаг нэгэн. Архинд захирагдахааргүй л толгойсон. Эртхэн архинаас бие сэтгэлээ татаж авахгүй бол хайртай, хэрэгтэй бүхнээ алдах өдөр удахгүй ирнэ шүү. Би л хувьдаа архичин найзтай баймааргүй л байна шүү. 

Найз шиг минь олон мянган архинд "дуртай" нөхдүүд та нарт архийг өдөр тутмын амьдралын хэв маяг хэмээн эндүүрэн ойлгохгүй байх сэтгэлийн чадал, тэнхээ байгаа гэдэгт мянга мянган охид бүсгүйчүүд бид нар итгэдэг. Гаднаа хэлэхгүй ч дотроо энэ минь нэг л өдөр архинаас гарна гэсэн цөхрөлтгүй итгэл найдвартай байдаг юм шүү. 

Архинаас хол явбал "сайхан монгол эр" гэдэг нэрээ хадгалж байгаа нь тэр. Үгүй бол хэн болж хувирахыг хатуухан надаар хэлүүлэхээсээ өмнө хурдхан наад хар уснаасаа хагац. 

Төрсөн өдөр

Жил бүрийн гуравдугаар сар их л чухал олон тэмдэглэлт өдрүүдтэй шиг сэтгэгдэл өөрийн эрхгүй надад төрдөг. Гэтэл яг бодоод үзвэл нөхрийн маань төрсөн өдөр, хуримын ой гэсэн хоёр л тэмдэглэлт өдөр байдаг юм байна. Мартын наймныг мартчих гээд байдаг муу тал бас бий шүү надад. Хэзээний капиталист орон болохоороо Майн нэгэн, Мартын найман гэх мэт баяруудыг энд тэмдэглэдэггүй. Майн нэгнийг тэмдэглэдэг улс орон өнөөдөр бий юу ингэхэд. 

Их эзэн Чингис хаан нэгэн цагт хөвгүүдээсээ хамгийн эрхэм баяр юу вэ гэж асуусан байдаг. Төрсөн өдөр хэмээн хариулсан Өгөөдэй хүү хожим хаан ширээнд суусан түүхтэй. 

Төрсөн өдөр гэдгийг бид бүхэн нас нэмсний баяр мэт тэд хүрлээ гэж тэмдэглэдэг. Тэгээд нас нэмэгдэх бүр төрсөн өдрөө тэмдэглэх сонирхолгүй болсон гэж хэлсэн хүмүүс олонтаа таарсан. Би хэдэн жилийн өмнөх төрсөн өдрөө "Мөнхийн 25" нас гэж тэмдэглэсэн бөгөөд түүнээс хойш үргэлж 25-тай гэж тэмдэглэх болсон инээдэмтэй түүхтэй. 

Гэтэл төрсөн өдөр гэдгийг заавал тэд эд хүрлээ гэж нас нэмснээр нь тэмдэглэх биш энэ хорвоод хүмүүн болж мэндэлсэн өдөр гэдэг утгаар нь илүү тэмдэглэх хэрэгтэй гэж бодлоо. Өөрөөр хэлбэл хүн болоогүй бол хүний амьдралын сайхан муухайг мэдрэхгүй өнгөрөх байсан гэдгээ бодож, өнөөдөр өөрт байгаа зүйлдээ баярлаж, сэтгэл хангалуун байцгаая. Төрсөн өдрөөрөө дутуу, хэрэгтэй зүйлээ бодох биш өнөөдрийг хүртэл хийсэн бүтээсэн, амьдралд тохиолдсон эерэг сайхан зүйлсээ бодож өөрөө өөртөө алга ташдаг байцгаая. 

Төрсөн өдөр нь болж байгаа нэгнээсээ хэдэн нас хүрч байна вэ гэж асуухын оронд тухайн хүнд байгаа сайн сайхан зүйлийг нь сануулж өгдөг байвал ямар вэ? Жишээ нь ямар сайхан гэр бүлийг бүтээгээ вэ, хүнд хэрэгтэй сайхан ажил мэргэжилтэй шүү, хүн болж төрөөгүй бол энэ сайхан амьдралыг амсахгүй өнгөрөх байсан гэх мэтээр нэгэндээ урам өгч, инээмсэглэл бэлэглэдэг байвал зүгээр юм уу гэж бодлоо. Чамд тусалж байсан бол түүнийг нь сануулж баярлалаа гэж дахин хэлдэг, чиний амьдралд тэр хүн ямар их хэрэгтэйг сануулан хэлдэг өдөр болцгооё. 

Хүүхдийн төрсөн өдрийн хувьд бол арай өөр л дөө. Жишээ нь 1 нас хүрнэ гэдэг үнэхээр том баяр. Харин том болоод нэг л төрсөн өдрөө тэмдэглэх урамгүй болоод ирвэл дээрх маягаар тэмдэглэж болох юм. 

Хоёр хоногийн дараа болох нөхрийнхөө төрсөн өдрөөр энэ санаагаа хэрэгжүүлж үзье гэж шийдлээ. Санаа минь зөвхөн нэг өгүүлбэрт ч багтсан байж болно. Нөхөрт маань урам зураг, хайр бэлэглэнэ гэдэгт итгэлтэй байна. 

Эцэст нь хэлэхэд аав, ээждээ төрсөн өдрөөрөө заавал баярлалаа гэж хэлээд жаахан ч гэсэн бэлэг өгч байгаарай. Хол амьдардаг бол утсаар, мэссэжээр, вайбараар, жи-гээр, скайпаар, нүүрний номоор, мэссэнжерээр, цахим шуудангаар ч болохноо тандаа баярлалаа, хайртай шүү гэдгээ илэрхийлж байгаарай. Тэгэж хэлж сураагүй бол "өө харин өнөөдөр миний төрсөн өдөр, тантай заавал яръя гэж бодоод л " гээд хэлчих. Аяндаа хэлж чаддаг болно. Зарим хүмүүс хичнээн хайртай хэрнээ хэлж заншаагүй байдаг. 

Айлгүйтсэн шүлэг

Арван долоот шиг гэгэлзээд байна би
Анхны хайр шиг догдлоод байна аа

Зүрх дэлсэж зүсээ тольдоод
Зүүдээ манадаг болчихсон би

Биеэ тордож сэтгэлээ өвтгөөд
Битүүхэндээ гоёдог болчихсон би

Чиний зүрхний цохилтыг
Чин үнэндээ мартаж чадахгүй

Бөмбөрдөх зүрхний чинь дэргэд
Бие минь хүнийх гэдгээ мартах шахсан

Булиглах сэтгэлийг чинь сонсчихсон
Би чамд хайртай гэж тодоор надад хэлсэн

Намайг мөрөөддөгөө хэлсэнд баярлалаа
Надад жигүүр ургачихсан түүний ачаар

Сэмхэн хайрладагаа илчилсэнд баярлалаа
Сэв хийтэл би залуужчихсан чиний азаар